Έρικ Χόμπσμπαουμ και η "γέννηση του έθνους"

Έφυγε από τη ζωή ο "μαρξιστής ιστορικός" Eric Hobsbaum και γέμισε επιμνημόσυνα σχόλια ο κόσμος της "ενημέρωσης".

Σημαντικό μέλος μίας εκ των κυρίαρχων ερμηνειών της ιστορίας, δεν μπόρεσε να ξεφύγει από την πεπατημένη που θέλει την ιστορία, καμωμένη από εξουσία και χρήμα.  Εγκλωβισμένος στην άρνηση της εθνοκεντρικής προσέγγισης της ιστορίας, αρνητής της λογικής του έθνους - κράτους ταυτίστηκε, τελικά, με την εκσυγχρονιστική λογική που υπηρετεί την εξαφάνιση των εθνών και την αντικατάσταση τους από πολυεθνικές οντότητες.

Για τον Hobsbaum, το έθνος είναι τεχνητή επινόηση του 19ου αιώνα και φορέας δεινών και πολέμων.

Θυμηθείτε το "1821, η γέννηση ενός Έθνους" του ΣΚΑΙ ή την πρόσφατη εξύμνηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε εκδήλωση των "αναρχικών" του Νοσότρος.

Έχουν μια ταύτιση απόψεων που συνεισφέρει επικίνδυνα στην αποδόμηση κάθε αντίστασης στα υπερεθνικά μοτίβα της εποχής, ενώ αφήνει ανοιχτό τον πολιτικό  δρόμο στον ανιστόρητο εθνικισμό.

Η "εκσυγχρονιστική" λογική αριστεράς και δεξιάς ανταμώνουν ακόμα και με τον "εχθρό εθνικισμό", προκειμένου να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα.

Τι θα πει άραγε, "μαρξιστής ιστορικός"; Εμείς φανταζόμαστε την αναζήτηση της ιστορίας, σαν βάδισμα ενός ξυπόλητου στ' αγκάθια. Κοιτάς να δεις τι σε τσίμπησε και γιατί, χωρίς να έχεις επιλέξει, εκ των προτέρων. συγκεκριμένη οπτική γωνία ή μέθοδο ερμηνείας. Αναζητείς την ιστορία, χωρίς να την βάλεις στην προκρούστεια κλίνη μιας ιδεολογίας ή μιας "ιστορικής μεθόδου" και να την περικόψεις στα μέτρα της. Έτσι καταντάς απολογητής ιερών βιβλίων και της τάδε πίστης.

Ο "επαναστάτης" δυσκολεύεται σε μια σειρά άρθρα του να προτείνει επαναστατική λύση, έξοδο από την κρίση. Είναι εμφανής η αδυναμία του να ερμηνεύσει τα ευρωπαϊκά και παγκόσμια τεκταινόμενα. Για να προσεγγίσουμε τα γραφτά του, με τη σοβαρότητα που τους πρέπει, πρέπει να προσεγγίσουμε την μαρξιστική μέθοδο της ιστορίας, κάτι που θα μας κάνει να ξεφύγουμε σε θέμα και χρόνο. Θα σταθούμε μόνο στην έννοια του έθνους-κράτους, που είναι ταυτόσημη σε μαρξιστές και μή.

Η Ελλάδα, το γένος των ελλήνων, είναι ένα καλό παράδειγμα που έρχεται σε πλήρη αντίθεση και αποτελεί την καλύτερη διάψευση μιας ιστορίας, κομένης και ραμένης στα μέτρα των κυρίαρχων ιδεολογιών των δύο περασμένων αιώνων. 

Με τη "γέννηση ενός έθνους" στον 19ο αιώνα ή έστω στα τέλη του 18ου αιώνα διαγράφεται η ιστορική γνώση και η αλήθεια  αιώνων. Όμως, τα έθνη προυπήρχαν του εθνικισμού, αλλά και του κράτους. Τουλάχιστον στη Βαλκανική, με έμφαση στο "γένος των ελλήνων", που αποτελούσε την κυρίαρχη οικονομική και πολιτισμική δύναμη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η κοινότητα της γλώσσας, της πίστης και των ηθών, που διαπερνά λαούς σε μήκη και πλάτη, ουδόλως έχουν σημασία για τους μυθοπλάστες της ιστορίας. ΔΕΝ υπάρχουν. 

Ο Hobsbaum, ο Βερεμής, η αριστερά και η παγκόσμια τραπεζική τάξη πραγμάτων, στην προσπάθεια τους να υπερασπιστούν το τεχνητόν και επικίνδυνον ου έθνους, κάνουν το λάθος της ταύτισης του έθνους με το κράτος και να χαρακτηρίζουν "εθνικισμό" κάθε τι που με νηφαλιότητα αναζητεί άλλο δρόμο.

Αν υπάρχει κάτι που πέρασε στο λαό, διαχρονικά, και δεν ήταν μόνο τροφή των διανοούμενων και των φωτισμένων μυαλών, ήταν η έννοια της δημοκρατίας.

Ένα χαρακτηριστικό του γένους των ελλήνων, πέρα από την κοινή πίστη και γλώσσα, είναι η διαχρονική δημοκρατική συγκρότηση των κοινοτήτων και ο έντονα ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας τους. 'Οταν στην βόρεια  Ευρώπη υπήρχε φεουδαρχία και δουλοπάροικοι , κάτοικοι χωριών, στην Ελλάδα υπάρχουν σαφή χαρακτηριστικά αυτοκυβέρνησης, συγκροτημένων σε κοινά, συντεχνίες και συντροφίες. Ακόμα και στα χρόνια των Βυζαντινών, είναι γνωστά ως εμάς τους ανιστόρητους, το Κίνημα των Ζηλωτών και ο Σικελικός Εσπερινός.  (Εξαιρούμε τις πόλεις της Ιταλίας, που είχαν συγκροτηθεί, έστω και υποτυπωδώς, σε δημοκρατία, κάποια φορά "Γαληνοτάτη" και καθόλου Δημοκρατία, όπως αυτή της Βενετίας). Η συνεργασία και η αλληλεγγύη, που δημιούργησε ακμάζουσες ελληνικές κοινότητες , απλωμένες σε τρεις αυτοκρατορίες της εποχής, δικαιώνουν την άποψη πως υπήρχε έθνος, μνήμη, κοινά γνωρίσματα, δίχως κράτος. Και μάλιστα κάτω από δεσποτικά καθεστώτα. 

Η ιστορία, δηλ. τα ιστορικά γεγονότα δεν διευκολύνουν τους συμπαθείς ιστορικούς και πολιτικούς, για την ανυπαρξία εθνών. Από τις φυλές του Αμαζονίου και τους Μάγιας ως τους Αβορίγινες της Αυστραλίας, η αίσθηση της κοινότητας και της ομοιότητας, το μοίρασμα κοινής γης, γλώσσας, πίστης και εθίμων, ΔΕΝ διαγράφονται, με δοξασίες.

Η γλώσσα που μιλάμε συνιστά εθνική αυτοσυνειδησία και ταυτότητα. Εμπεριέχει σημασίες, νοήματα και έννοιες, σφυρηλατημένες μέσα στον κοινό βίο. Εμπεριέχει τη συλλογική μνήμη, αυτόματα και όχι ως παραγγελία.

Οι Παλαιολόγοι, ο Βησαρίων, ο Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων έκλειναν στο τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έναν κύκλο που άνοιξε στην αρχαία Ελλάδα και συνεχίστηκε στην Ευρώπη και παράλληλα στις ελληνικές κοινότητες τριων αυτοκρατοριών.

Η εθνική συνείδηση των ελλήνων δεν αντιλαμβανόταν, ως τον 19ο αιώνα τον εαυτό της ως πιθανή οντότητα κράτους, αλλά ως ένα σύστημα αξιών, που υπερέβαινε γλώσσες και άλλους λαούς.

Έτσι, ο Ρήγας, γράφοντας το Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας, απηχούσε την αντίληψη της εποχής του  ότι οι έλληνες ήταν η σεβαστή πολιτισμική, κοινωνική και οικονομική οντότητα, που μπορούσε να δώσει το όνομα της σε μια διεθνική Πολιτική Διοίκηση, κι ας ήταν ...μειοψηφία!

Μετά, ήρθαν οι "εθνικισμοί" και συρρίκνωσαν τον ελληνισμό.

Καθόλου τυχαίο, που ούτε ένας έλληνας , προβεβλημένος ή μη, πολιτικός δεν έβαλε την Ελλάδα στην κορυφαία  θέση ενός πολιτισμικού και πολιτικού συστήματος, άξιου να αντιπαρατεθεί στον κρατικό αυταρχισμό και δεσποτισμό των βορείων. Έχτισαν μια Ελλάδα και μια συνείδηση στο λαό, πως αυτή η χώρα είναι δορυφόρος και δεν μπορεί να είναι τίποτα περισσότερο από αυτό.

Λησμόνησαν τις ρίζες, την ιστορία και τη μεγαλωσύνη ιδεών, αξιών και πολιτισμού, που ακόμα και σήμερα αποτελούν σύστημα σκέψης του κόσμου κι όχι μόνο μιας μικρής γωνιάς πάνω στη γη. 

«ό,τι περ αν Έλληνες Βαρβάρων παραλάβωσι, κάλλιον τούτο εις τέλος απεργάζονται» [Πλάτων, Επινομίς Χ (987 de)]

«σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν σβήνει κανείς κι ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον» (Σεφέρης)