"Η κατοχύρωση της λαϊκής κυριαρχίας" είναι τίτλος παραγράφου στο σχολικό βιβλίο "Η ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου"(Γ' Λυκείου). Προέρχεται από το κεφάλαιο "Το Ελληνικό κράτος και η εξέλιξη του(1830-1881)".

Διαβάζουμε:

"Το Σύνταγμα του 1844, ένα από τα πιο φιλελεύθερα Συντάγματα της εποχής δεν κατοχύρωνε τη λαϊκή κυριαρχία, επειδή δεν υπήρχαν σταθεροί πολιτικοί σχηματισμοί, για να διασφαλίσουν την άσκηση της εξουσίας από την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο".

"Χρειάστηκε νέο Σύνταγμα, αυτό του 1864, ευθύς μετά την έλευση του νέου ηγεμόνα της χώρας, του Γεωργίου Α' των Γλυξβούργων της Δανίας, κυρίως όμως χρειάστηκαν οι πολιτικοί αγώνες του πρώτου μεγάλου κοινοβουλευτικού άνδρα της χώρας, του Χαρίλαου Τρικούπη, ο οποίος υποχρέωσε τον Γεώργιο να αποδεχτεί επίσημα ότι θα έδινε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον αρχηγό του κόμματος που είχε τη "δεδηλωμένη εμπιστοσύνη" του κοινοβουλίου...". 

Κατόπιν αυτού, μας λέει το σχολικό βιβλίο, τα κόμματα απέκτησαν αρχές και προγράμματα και η "Ανεξάρτητη και κοινοβουλευτική Ελλάδα της εποχής (1830-1881) κέρδιζε αργά, πολύ αργά, μια θέση στη χορεία των ανεξάρτητων εθνικών κρατών".

Στο ίδιο κεφάλαιο, αναφέρονται, ως σημαντικά γεγονότα, το όραμα της "μεγάλης Ιδέας" και ο αλυτρωτισμός, οι δυσκολίες μιας Ελλάδας 750.000 ψυχών να σταθεί όρθια, οι προσπάθειες των Βαυαρών, η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, ο φαινόμενο της ληστείας, η ίδρυση του Καπιδιστριακού Πανεπιστήμιου.

Παρακάμπτει τη σημαντική επανάσταση του 1862 και την έξωση του Όθωνα. Όσο για την εμφάνιση στα πράγματα του Γεωργίου αναφέρει ότι "επιλέχθηκε από τις προστάτιδες δυνάμεις, με τη συναίνεση της ελληνικής κυβέρνησης".

Αυτά διδάσκει το βιβλίο του σχολείου.

------------

Υπάρχουν πολλά που δε λέει το βιβλίο, σε όλη την ύλη του, αλλά εμείς θα ασχοληθούμε με το 1864 και τα όσα γράφει, μια και "γιορτάζουμε" τα 150 της Ενωσης των Επτανήσων με την Ελλάδα.

Ο συμπατριώτης καθηγητής κ. Φ.Κ.Βώρος τα λέει καλύτερα από μας:

Παιδεία ανιστόρητη σημαίνει κοινωνική αντίληψη περιορισμένη και αποπροσανατολιστική.

Μην απορούμε, λοιπόν, για όσα μας συμβαίνουν: Είναι θέμα Παιδείας.

Αν θέλουμε να αλλάξει κάτι, πρέπει να αλλάξει, πρώτα, η γνώση  που έχουμε για τα πράγματα.

Με ιδεολογικά εμποτισμένες αντιλήψεις περί "κατοχύρωσης της λαϊκής κυριαρχίας", ο λαός νομίζει ότι αποφασίζει κι ότι άλλος τρόπος από αυτόν που ζούμε δεν υπάρχει.

Για τέτοιους και άλλους λόγους, εμείς μιλάμε για την ανάγκη ενός "Δημοκρατικού Πανεπιστήμιου".

Ευτυχώς, που υπήρξαν και οι Ριζοσπάστες. Αν η Ελλάδα, σύμφωνα με το σχολικό βιβλίο, προσπάθησε μετά το 1864 να αποκτήσει κόμματα αρχών και προγραμμάτων, οι Ριζοσπάστες τόχαν από την εμφάνιση τους:

• Στο πρώτο φύλλο  της εφημερίδας «Φιλελεύθερος»  (στις 19 Φεβρουαρίου 1849) έγραφε ο Ζερβός: «Θέλομεν τω όντι να γίνωμεν και ουχί να λεγόμεθα απλώς Έλληνες….». Και  ο Μομφεράτος στη δική του εφημερίδα «Αναγέννησις» συνόψιζε (στις 8 Απριλίου 1849) τις πολιτικές του αρχές εις: το δόγμα της ισότητας, της ελευθερίας και της αδελφοσύνης, «το οποίον μεταφερθέν από τον χριστιανικόν εις τον πολιτικόν κόσμον δια των ενδόξων  του γαλλικού λαού επαναστάσεων συνιστά την βάσιν του διοργανισμού των κοινωνιών και προαγγέλλεται ευτυχώς ως το μέλλον πολιτικόν θρήσκευμα πάσης της ανθρωπότητας».

Τι δεν καταλάβατε;

Οι Ριζοσπάστες ήξεραν πολύ καλά τη διαφορά ανάμεσα στο να γίνεσαι ή να ονομάζεσαι Έλληνας. Και, φυσικά, αυτό απέχει παρασσάγγας από το "Έλληνας γεννιέσαι δεν γίνεσαι" των σημερινών οπαδών του γερμανικού φυλετισμού. Αυτά έλεγαν κάποιοι που είχαν γεννηθεί Έλληνες, στο γένος, τη γλώσσα, την πολιτισμική ταυτότητα και υπερασπίστηκαν με αγώνες όλα αυτά ενάντια στη Βρετανική Αυτοκρατορία. 

Το σχολικό βιβλίο δεν έχει καμία αναφορά στο Ριζοσπαστικό Κίνημα. Αυτό του επιτρέπει να παρέχει στα παιδιά μια "περιορισμένη και αποπροσανατολιστική αντίληψη" για τη ζωή και την πολιτική.

Οι Ριζοσπάστες, αρνούμενοι την Βρεττανική Προστασία στα Επτάνησα, δεν ήταν δυνατόν να ανεχτούν την ίδια χώρα, ως "προστάτιδα δύναμη" της Ελλάδας.

Το Δίδαγμα των Ριζοσπαστών έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τη διδασκαλία του σχολικού βιβλίου για "κατοχύρωση της λαϊκής κυριαρχίας" και "Ανεξάρτητς Ελλάδας". Ότι ενοχλεί την επικρατούσα ιδεολογική και τελικά υποτελή προσέγγιση της Ιστορίας δεν διδάσκεται. 

Το σχολικό βιβλίο, πιστό στη δουλοπρεπή αντίληψη της ιστορίας εμπλέκεται σε αντιφάσεις: Πώς είναι δυνατόν "το Σύνταγμα του 1844 να είναι από τα πλέον φιλελεύθερα Συντάγματα της εποχής" και, ταυτόχρονα, η Ελλάδα να κάνει "αργά, πολύ αργά" βήματα για μια θέση στη χορεία των "ανεξάρτητων εθνικών κρατών"; Η Γερμανία γνώρισε τον κοινοβουλευτισμό με καθολική ψηφοφορία, μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ιταλία, μόλις το 1861 κάνει τα πρώτα βήματα ενοποίησης, που ολοκληρώθηκε με τη βοήθεια της Πρωσίας το 1871. Το 1866-67 η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, μόλις είχε αρχίσει να διασπάται στα δύο βασικά συστατικά της. Ο Μπίσμαρκ, μόλις είχε αρχίσει την διαδικασία ενοποίησης των απολυταρχικών κρατιδίων της Γερμανίας, κάνοντας πολέμους. Διάσπαρτα Βασίλεια, Αυτοκρατορίες, Αποικιοκρατικές δυνάμεις και Ηγεμονίες ήταν η Ευρώπη. Με κοινοβουλευτισμό, μόνο στο όνομα. 

Οι Αγγλογάλοι χρειάστηκε να δολοφονήσουν τον Καποδίστρια, για να μας φορτώσουν Βασιλιάδες. Το "Προσωρινό Πολίτευμα" του 1822 ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του. Η Δημοκρατία ήταν βαθειά ριζωμένη στη συνείδηση των Ελλήνων σε όλη την Ελλάδα και τα Επτάνησα. Ο Ρήγας Φεραίος είχε δημιουργήσει Σχολή και δίδαξε με το Σύνταγμα του γενιές ελεύθερων και απελευθερωτών Ελλήνων.  Ο τρόπος της απελευθέρωσης της Ελλάδας, οι εμφύλιοι των κοτζαμπάσηδων και τα θαλασσοδάνεια της επανάστασης  εμπόδισαν αυτή τη συνείδηση να γίνει πράξη.

Για να φτάσουμε σε ένα σήμερα, που κυριαρχείται από αριστεροδεξιές εισαγόμενες ιδεολογίες, πολιτικές και πραχτικές.

-------------

Για να καταλήξει το βιβλίο σε συμπεράσματα "λαϊκής κυριαρχίας", "εκσυγχρονισμού" και "ανεξαρτησίας" πρέπει να μην κάμει καμία αναφορά στο πώς και γιατί επιβλήθηκε ο Γεώργιος Α' ως βασιλιάς των Ελλήνων.

Βεβαίως, η σιωπή θεωρήθηκε προτιμότερη από παλιότερες σχολικές αναφορές:

• Χαρ. Θεοδωρίδου – Α. Λαζάρου, Ιστορία Ελληνική και Ευρωπαϊκή Νέων Χρόνων, εκδ. ΟΕΔΒ 1976, σελ. 354-55: «Την 10 Δεκ. 1862 συνήλθεν η …Εθνοσυνέλευσις….(και) εξέλεξεν αυτόν ομοφώνως…Ο Γεώργιος ήτο φιλειρηνικός βασιλεύς…Με την ευκαιρίαν της ανόδου επί του θρόνου….η κατέχουσα τας νήσους Αγγλία παρεχώρησεν ταύτας εις την Ελλάδα….πεισθείσα ότι ήτο συμφερώτερον δι’ αυτήν.».

• Γεωργίας Π. Κουλικούρδη, Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία (για την γ΄ τάξη του Γυμνασίου) εκδ. ΟΕΔΒ (1982), σελ. 280: «Τελικά η Αγγλία αποφάσισε, με την ευκαιρία δυναστικής  αλλαγής να παραχωρήσει τα Ιόνια νησιά στην Ελλάδα…».
• Βασ. Ν. Σφυρόερα, Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη (γ΄ Γυμνασίου), εκδ. ΟΕΔΒ, 2003, σελ. 259: «Μετά την εκθρόνιση του Όθωνα ο στίβος των ανταγωνισμών ανοιγόταν και πάλι για τις τρεις μεγάλες δυνάμεις … Ύστερα  από πολύμηνες διαβουλεύσεις η Γαλλία και η Ρωσία  αποδέχτηκαν την αγγλική πρόταση για την εκλογή του Γουλιέλμου Γεωργίου Glücksburgh… Επιτροπή  από τον Κων. Κανάρη, το Θρασ. Ζαΐμη και το Δημ. Γρίβα πήγε στη Δανία για  να προσφέρει το στέμμα στο νέο βασιλιά. Ενώ διεξάγονταν   οι διαπραγματεύσεις…η  αγγλική Κυβέρνηση αποφάσισε να εγκαταλείψει τα Επτάνησα…η ενέργεια αυτή δεν ήταν ασφαλώς άσχετη προς τα γενικότερα συμφέροντα της Αγγλίας για την αύξηση της πολιτικής  επιρροής της …».

Αυτό που δε λένε τα σχολικά βιβλία, προστατεύοντας τις "προστάτιδες δυνάμεις", είναι ότι η έξωση του Όθωνα και η αντικατάσταση του με τον Γεώργιο έγινε στα πλαίσια του δόγματος "Κάτω τα χέρια από την Οθωμανική Αυτοκρατορία". Ιδιαίτερα, μετά την ήττα των Ρώσων στον Κριμαϊκό Πόλεμο 1854-1856, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, με τη Συνθήκη των Παρισίων, μπήκε στη λέσχη των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, υπό την προστασία της Μεγάλης Βρεττανίας. Από τη χρονική εκείνη στιγμή η βρετανική διπλωματία διακηρύσσει το δόγμα της «Ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας», η οποία αποτελούσε φυσικό ανάχωμα έναντι  της επέκτασης της Ρώσικης επιρροής στα ορθόδοξα Βαλκάνια και στο Αιγαίο.

Οι μόνη πολιτική δύναμη που κατάλαβε την απάτη της έξωσης του Όθωνα, της έλευσης του Γεωργίου Α΄και της "Ένωσης" ήταν οι Ριζοσπάστες.

Η πολιτική σκέψη των Ριζοσπαστών είναι Διδασκαλία για το σήμερα.

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ

Eπειδή η ανεξαρτησία, η κυριαρχία και η εθνικότης εκάστου λαού είναι δικαιώματα φυσικά και απαράγραπτα·

Eπειδή ο λαός της Eπτανήσου, απαρτίζων μέρος αναπόσπαστον της Eλληνικής φυλής, στερείται σήμερον της πραγματικής απολαυής και εξασκήσεως των τοιούτων δικαιωμάτων·

Eπειδή προς τοις άλλοις εξέλειψαν πλέον αι αφορμαί, ένεκα των οποίων ετέθη υπό την Aγγλικήν Προστασίαν, δυνάμει συνθήκης εις την οποίαν ουδεμίαν ποτέ έδωκε συγκατάθεσιν·

Eπειδή τέλος μερίς τις της Eλληνικής φυλής, εις την οποίαν ανήκει, δηλαδή η απελευθερωμένη Eλλάς, ανέκτησε τα κυριαρχικά και εθνικά αυτής δικαιώματα·

Δι' όλα ταύτα η πρώτη ελευθέρα Bουλή των αντιπροσώπων της Eπτανήσου διακηρύττει:

Ότι η ομόθυμος στερεά και αμετάτρεπτος θέλησις του Eπτανησιακού λαού, είναι η ανάκτησις της ανεξαρτησίας του και η ένωσις αυτού με το λοιπόν έθνος του, την απελευθερωμένην Eλλάδα.

H παρούσα διακήρυξις θέλει διαβιβασθή διά Διαγγέλματος της Bουλής προς την Προστάτιδα Δύναμιν, όπως διά των αρμοδίων μέσων διακοινώση αυτήν και εις τας λοιπάς της Eυρώπης Δυνάμεις, διά να ενεργήσωσιν ομού προς ταχείαν αυτής πραγματοποίησιν.

Eν τη Bουλή των αντιπροσώπων τη 26 Nοεμβρίου 1850.

[Πηγή: Iστορία του Eλληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, τόμος IΓ΄, σελ. 210.]

Τώρα πια υπάρχει πληθώρα ιστορικού αποδεικτικού υλικού, ώστε να μην καταγράφονται στα σχολικά βιβλία τα παλιά ψέματα. Όμως, η παραπλάνηση και η διαμόρφωση στενής αντίληψης συνεχίζεται. 

----------------------------------------------------------------------------

Ας αφήσουμε τον καθηγητή Φ.Κ.Βώρο να πει τα υπόλοιπα.

AYTA ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ:

Διπλωματικό παρασκήνιο κατά την Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα (1864)  σε doc  

Αποσπούμε, από το κείμενο του κ. καθηγητή, πρωτογενείς  και αξιόπιστες πηγές που δείχνουν τι συνέβη με την Ένωση, τον Όθωνα και τον Γεώργιο Α. Για να δούμε από πρώτο χέρι τι θα πει "λαϊκή κυριαρχία", "εκσυγχρονισμός" και "ανεξάρτητο κράτος":

• "Για τη φθορά και την έξωση του Όθωνος συνετέλεσε και η αγγλική πολιτική, που αναδείχτηκε «απηνής διώκτις τους Όθωνος» έχει γράψει στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (τ. ΙΕ΄σελ. 199) ο αρμόδιος συνεργάτης επικαλούμενος και παλαιότερον ερευνητή, τον Κυριακίδη).
• Οι  Δεσμεύσεις οι πιο σημαντικές αναφέρονταν από τους διάφορους συγγραφείς (Γ. Ρούσσος, Σ. Λάσκαρις) γενικά και αόριστα με παραπομπή στο βιβλίο του Γ. Φιλάρετου. Λεπτομερέστερη καταγραφή των δεσμεύσεων του Γεωργίου βρήκα μόνο στις σελίδες που υπογράφει ο Νίκος Μοσχονάς  στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (της Εκδοτικής Αθηνών, τ. ΙΕ΄σελ. 233-35). Από τη διατύπωση του κειμένου του είναι φανερό ότι γνώριζε τον τόμo των Εγγράφων του 1864, χωρίς όμως παραπομπή στις οικείες σελίδες του τόμου, γιατί αυτή η αρχή εφαρμόστηκε γενικά στο συλλογικό  εκείνο έργο της Ι.Ε.E. Tώρα, νομίζω, οφείλουμε καταγραφή των δεσμεύσεων με αντίστοιχες παραπομπές στις πρωτογενείς πηγές (τα Έγγραφα του τόμου  του 1864) και τα Πρακτικά  του Βρετανικού Κοινοβουλίου (Μαρτίου 1864)  που επικαλείται ο Γ. Φιλάρετος : 

1.     Αριθμ. εγγρ. 10 (σελ. 18) στις 13/25 Νοέμβρη 1863: Τρικούπης προς Δηλιγιάννην:  «Παρετήρησα εις τον λόρδον Russell(βρετανό Υπουργό  των  Εξωτερικών ) ότι αποστέλλουσά με εις Λονδίνον ως Πληρεξόυσιον η Κυβέρνησις του Βασιλέως ηγνόει ότι δεν προσεκαλούμην  ίνα λάβω  μέρος εις τας περί Ενώσεως της Επτανήσου διαπραγματεύσεις αλλ’ απλώς ίνα δώσω την συναίνεσίν μου εις αποφάσεις ληφθείσας ήδη υπό  άλλων»….

2.       Δηλιγιάννης  προς Τρικούπην (13/25 Νοεμβρίου 1863): «Απαίσιαι φήμαι...προς ουδετέρωσιν των νήσων και των υδάτων… κατεδάφισιν των φρουρίων…μη  υπογράψητε» (δις).

3.       Τρικούπης προς Δηλιγιάννην την 9/21 Δεκ. 1863 (αριθμ. εγγρ, 8, σελ. 14-16): «Ο λόρδος  Russell εξέφρασε την ευχαρίστησίν του επί τω ότι τα πρώτα βήματα της νέας εν Ελλάδι δυναστείας εγένοντο υπό τους αισιωτέρους οιωνούς….(περί) πραγματοποιήσεως της Μεγάλης Ιδέας, δια της ειρήνης…πολιτικής  ην ο βασιλεύς διετύπωσεν εν τη Προκηρύξει του λέγων ότι θα κάμη την Ελλάδα πρότυπον ελευθέρου Κράτους εν τη Ανατολή».(Δηλαδή ο βρετανός Υπουργός ενημερωνόταν για τη «διαγωγή» του Γεωργίου στην Αθήνα!).

• Για την αποδοχή της εγκυρότητας  αυτών των στοιχείων σάς μεταφέρω τι γράφει ένας γνωστός, φίλος, δικηγόρος – υπερασπιστής της βασιλικής οικογένειας, ο Σπύρος Μαρκεζίνης. Στην  Ιστορία   της Νεωτέρας Ελλάδος (τ.Α΄, σ.301-302)  σχολιάζει τα περί δεσμεύσεων του Γεωργίου  ανώδυνα για το νεαρό βασιλιά, αλλά επιβεβαιωτικά ως προς το περιεχόμενο:  «Η αγγλική πολιτική δια της εκλογής του Γεωργίου είχε επιτύχει  πολλούς από τους αντικειμενικούς στόχους της….(και) είναι βέβαιο ότι ο Γεώργιος Α΄ είχε πάντοτε πρόθεσιν  να ακολουθήσει εντελώς διάφορον πολιτική από εκείνην του Όθωνος. Ήθελε την ειρήνην αντί παντός άλλου. Είναι όμως δύσκολον να αποφανθή κανείς από ποίου σημείου ήρχιζε πράγματι η ιδική του πολιτική και πού ετερματίζοντο αι έστω ανεπισήμως αναληφθείσαι έναντι  των κηδεμόνων του υποχρεώσεις, αι οποίαι κατά κάποιον τρόπον τονεδέσμευον…».  (Σπ. Μαρκεζίνη, Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, τ. Α΄, 301-302)
•     Έγιναν  οι ακόλουθες διπλωματικές ενέργειες για την Ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την τιθάσευση των  αλυτρωτικών ιδεών των Ελλήνων και την προώθηση του Γεωργίου  να εποπτεύει το χώρο για λογαριασμό της Βρετανικής κυρίως εξωτερικής πολιτικής:

1.Ο βρετανός υφυπουργός Lyard(Λάιαρντ) στη Βουλή των Κοινοτήτων έλεγε (το Νοέμβρη του 1862): … «Ησθάνθημεν την ηθικήν υποχρέωσιν να εύρωμεν αρμόδιον πρόσωπον δια τον ελληνικόν θρόνον…απεστάλη τότε   ο Eliot Henry στην Αθήνα…να συμβουλεύσει να παραιτήσωσι τα επιθετικά σχέδια…»(δηλαδή την απελευθέρωση  αλύτρωτων αδερφών: της Θεσσαλίας, Ηπείρου, Μακεδονίας….).

     Αποκάλυψε έπειτα ότι γνώριζαν «κάλλιστα»  και «εντελώς» στη Δανία τις βρετανικές απόψεις και έδειχνε ο Layrd  τα σχετικά έγγραφα. Και κατέληξε:

     «Ορθώς και δικαίως εθέσαμεν μεταξύ  των άλλων όρων της παραχωρήσεως της Επτανήσου το να παραιτήση η Ελλάς πάντα τα επιθετικά σχέδια….»   (δηλαδή  την ιδέα απελευθέρωσης των αλύτρωτων αδελφών).

   2. Και συνέχισε ο φιλέλληνας Γλάδστων στην κοινοβουλευτική συζήτηση:…«να εγκαταλίπωσι (οι Έλληνες) παν ονειροπόλημα κατακτήσεως και πάντα πειρασμόν επιθέσεως….»

          3. Με το Υπόμνημα που είχε φέρει ο Έλιοτ «καλούσε την Ελλάδα να απόσχη  πάσης επιθέσεως κατά των γειτονικών κρατών» και υπογράμμιζε ότι κατάλληλος για τον ελληνικό θρόνο θα ήταν εκείνος ο πρίγκιπας, «ο οποίος δεν θα διήγειρε επαναστατικάς  ταραχάς» (όπως είχε κάνει ο Όθων).

          Προσθέτει ο Φιλάρετος: «Αυτό και μόνο το έγγραφο αποδεικνύει….Η τότε αγγλική Κυβέρνησις προσέφερεν εις τον Ελληνισμόν εντός χρυσού κυπέλου δηλητήριον».

        4. Ο γάλλος πολιτικός και ιστορικός Αιμίλιος Ολιβιέ – βασιζόμενος σε γαλλικές διπλωματικές πηγές γράφει: «Η Αγγλία εβεβαίωσε την σταθεράν αυτής απόφασιν να καταλίπη την προστασίαν των Ιονίων Νήσων, δια συνθήκης μυστικής μετά της Δανιμαρκίας, λαβούσης την υποχρέωσιν εν ονόματι του μέλλοντος βασιλέως να απέχη ούτος πάσης προσβολής εναντίον της Τουρκίας….».

      5.Ο Π. Καρολίδης αναρωτιέται «πώς παρεισέφρησε και εις το έργον του Ολιβιέ ο…αναφερόμενος μύθος»…. αλλά καταλήγει ο ίδιος στα ακόλουθα: «      Η όλη ουσία. .. δύναται να είναι μόνον η εξής: Ότι η αγγλική  αυλή ή η αγγλική Κυβέρνησις συνέστησε τω Γεωργίω να απέχη πάσης επιθετικής εναντίον της Τουρκίας πολιτικής…ότι η Αγγλία πάντοτε συνέδεσε την παραχώρησιν της Επτανήσου μετά συστάσως…ηθικής και ουχί νομικής  και δια συνθηκών επιβαλλομένης αποχής της Ελλάδος από πάσης  επιθετικής  κατά της Τουρκίας πολιτικής». Γλυκασμός των δεσμεύσεων;

• Στις 18 Μαρτίου 1863 εγκαθιδρύθηκε στην Ελλάδα η δυναστεία των Glücksburgh με απόφαση της Βουλής ομοφώνως.

Διάγγελμα του νέου βασιλιά (19 Οκτ. 1863):

"Μόχθους πολλούς και πλείστας θυσίας υποστάς υπέρ πατρίδος συνενεγκών, αντί των οποίων μόνον τας αδικίας του κόσμου συλλέξας, κείμαι ενθάδε".

— Επιγραφή στον τάφο του Ηλία Ζερβού Ιακωβάτου