Η Ευρώπη των Ριζοσπαστών: "Ο προς τους λαούς ασπασμός"

Υπήρχε ένα Πολιτικό Κίνημα, που όμοιο του δεν γνώρισε η Ελλάδα: Οι Ριζοσπάστες. Και η Ελλάδα δεν το γνωρίζει, ακόμα.

Ένα κίνημα που πάλευε για την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα και, που όταν ήρθε η ώρα, την αρνήθηκε, με ένα μεγαλειώδες πολιτικό απόφθεγμα:

"Η Ύπατη Αρμοστεία μεταφέρθηκε από την Κέρκυρα στην Αθήνα".

150 χρόνια μετά, ζούμε σε κατάσταση Ύπατης Αρμοστείας και πολιτικής κηδεμονίας.

Δεν έχει υπάρξει τόσο εύστοχη πρόβλεψη από πολιτικό κόμμα, σε όλα τα χρόνια του "Ανεξάρτητου" Βασιλείου της Ελλάδας ή της αυτοαποκαλούμενης "Ελληνικής Δημοκρατίας".

Δεν δίστασαν να έρθουν σε αντίθεση με όσους οργάνωσαν την ανατροπή του Όθωνα. Είχαν δει πως  τις ειλικρινείς επιθυμίες του λαού εκμεταλλευόταν η Αυτοκρατορία της εποχής. Η Αυτοκρατορία επιθυμούσε την ανατροπή του Όθωνα, γιατί είχε ταυτιστεί με τη απελευθέρωση των "αλύτρωτων πατρίδων". Η Βρεττανική Αυτοκρατορία δεν επιθυμούσε διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Την ώρα που η Αθήνα πανηγύριζε, αφελώς, την Επανάσταση κατά του Όθωνα, αυτοί αρνήθηκαν συμμετοχή. Την ώρα που η Ελλάδα πανηγύριζε την "Ένωση", αυτοί κλείστηκαν στα σπίτια τους.

• Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών διαμηνούσε πως «η βασίλισσα δεν θα είχε αντίρρηση να δοθούν τα Ιόνια στην Ελλάδα, αν ο νέος βασιλιάς ήταν αρεστός στους Βρετανούς». Και στην Αθήνα έφτανε μήνυμα που δεν έπαιρνε παρερμηνείες:«Προκειμένου να στηριχτεί η μοναρχία στην Ελλάδα, η βασίλισσα Βικτορία ήταν πρόθυμη να ανακοινώσει στη βουλή των λόρδων και στο αγγλικό κοινοβούλιο την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Όμως, η προσφορά δεν ίσχυε, αν οι Έλληνες εκλέγανε βασιλιά που θα δημιουργούσε υποψίες ότι θ’ ακολουθούσε επιθετική πολιτική προς την Τουρκία»..

Ήξεραν αυτό που οι πολλοί δεν γνωρίζουμε ακόμα: Η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ και δεν είναι ακόμα ανεξάρτητο κράτος.

Είχαν όραμα, όχι μόνο για την Ελλάδα. Ο τελευταίος της πρώτης γενιάς των Ριζοσπαστών, ο ποιητής Παναγιώτης Πανάς,  προσπάθησε για την Βαλκανική Ομοσπονδία, εμπνευσμένος από τον Ρήγα Φεραίο. Συμμετείχε ενεργά τόσο στην κίνηση για τη "Δημοκρατική Ανατολική Ομοσπονδία", όσο και στον σύλλογο "Ρήγας Φεραίος".

Ο λόγος της ίδρυσής του τελευταίου περιγράφεται στη  διακήρυξή του της 10.11.1862:

«Η επανάστασις δεν ετελείωσε διότι ο σκοπός αυτής τελικός, δεν ήτο η εκθρόνισις του  Όθωνος µόνη, αλλά η ανάπλασις της κοινωνίας και η θεµελίωσις της  κοινωνίας και η θεµελίωσις νέας  πολιτικής τάξεως …αν δεν αναµορφωθή η Ελληνική κοινωνία θα αλλάξωµεν αυθέντην, τον οποίον µας επέβαλον οι ξένοι».

Είχαν όραμα και για την Ενωμένη Ευρώπη. Ήταν "ο προς τους λαούς ασπασμός" των Ριζοσπαστών.

Οι Ριζοσπάστες δεν τέλειωσαν την ύπαρξη τους το 1864. Συνέχισαν και υπάρχουν.

Είμαστε ακόμα Ριζοσπάστες.

Στον απόηχο των ευρωεκλογών, παραθέτουμε το κείμενο του Δάσκαλου Πέτρου Πετράτου.

Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ ΙΩΣΗΦ ΜΟΜΦΕΡΡΑΤΟΣ

ΚΑΙ Η ΕΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ

           Την Κυριακή 25 Μαΐου 2014 διεξάγονται οι Ευρωεκλογές. Ο καθένας μπορεί να έχει την άποψή του για τη σημερινή Ε.Ε., μπορεί να έχει το δικό του όραμα για την ενοποίηση της ευρωπαϊκής ηπείρου και με βάση προφανώς αυτά θα ψηφίσει την ερχόμενη Κυριακή.

          Επειδή χτες γιορτάσαμε την επέτειο της ένωσης των Επτανήσων με την Ελλάδα και επειδή ίσως οι περισσότεροι να αγνοούν την ευρωπαϊκή διάσταση της ριζοσπαστικής ιδεολογίας, θα θέλαμε ενημερωτικά να αναφέρουμε παρακάτω πολύ σύντομα τα εξής:

1. Ο ριζοσπαστισμός ήταν κίνημα εθνικό και δημοκρατικό∙ ζητούσε την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα σύμφωνα με την αρχή των εθνοτήτων και ταυτόχρονα απέβλεπε σε δημοκρατικές-κοινωνικές αλλαγές στο ελληνικό κράτος σύμφωνα με τις κατευθύνσεις των γαλλικών επαναστάσεων του 1789 και του 1848.

2. Οι επτανησιακές εφημερίδες της Αγγλοκρατίας και ειδικότερα οι ριζοσπαστικές χαρακτηρίζονταν από πολιτική ωριμότητα και διακρίνονταν για τη θαρραλέα και μαχητική αρθρογραφία τους. Ανάμεσα σε αυτές η «Αναγέννησις» του Ιωσήφ Μομφερράτου.

3. Από τα άρθρα του Μομφερράτου στην εφημερίδα του ξεχωριστή σημασία έχει εκείνο με τον τίτλο «Ο προς τους Λαούς ασπασμός μας» (εφημερίδα «Αναγέννησις», αρ. φύλλου 55, 18-4-1859), στο οποίο ο Κεφαλονίτης ριζοσπάστης διατύπωνε τις προωθημένες για την εποχή του ριζοσπαστικές-κοινωνιστικές ιδέες, προβάλλοντας ανάμεσα σε άλλα και το όραμα της «Ευρωπαϊκής Συμπολιτείας».

4. Συγκεκριμένα, θεωρούσε ότι όλοι οι ευρωπαϊκοί λαοί, καταπιεζόμενοι από ξένη ή εγχώρια τυραννία, συνιστούσαν ένα αδιάσπαστο σύνολο στον αγώνα τους για μια πανευρωπαϊκή πολιτική και πολιτισμική ανάπλαση της Ευρώπης. Διακήρυττε τη διάλυση της ανίερης συμμαχίας των –τότε- βασιλέων και την αντικατάστασή της με την ιερή συμμαχία των ευρωπαϊκών λαών, οι οποίοι θα συγκροτούσαν, με βάση την ελεύθερη εθνικότητα, τη λαϊκή κυριαρχία και τη μεταξύ τους αλληλεγγύη, μια Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία. Και στη Συμπολιτεία αυτή οι μεταξύ των εθνών διαφορές θα διευθετούνταν όχι ανταγωνιστικά και εχθρικά αλλά αδελφικά, με ισότητα, αμοιβαιότητα  και δικαιοσύνη, ενώ το νεοελληνικό κράτος – ένα κράτος, εννοείται, δημοκρατικό και κυρίαρχο - θα έπαιζε, κατά τον Μομφερράτο, σημαντικό ρόλο.

5. Επειδή, πράγματι, το συγκεκριμένο απόσπασμα του παραπάνω άρθρου του ριζοσπάστη αγωνιστή το θεωρούμε αξιολογότατο και συνάμα προφητικό και επίκαιρο αλλά παραμένει δυστυχώς άγνωστο μάλλον στους περισσότερους, το αντιγράφουμε από την εφημερίδα: «[…] Όταν δε επί των ερειπίων του αναποφεύκτως κατεδαφισθησομένου σαθρού οικοδομήματος της ιεράς μεν καλουμένης, ασεβούς δε και ανοσίου συμμαχίας των βασιλέων, εγερθή  το νέον και μέγα οικοδόμημα της αληθώς ιεράς και αγίας των λαών συμμαχίας, και αντί των ελευθεροκτόνων ηγεμονικών συνεδρίων επί τη βάσει της ελευθέρας εθνικότητος, της κυριαρχίας των λαών και της μεταξύ αυτών αλληλεγγύης επανιδρυθή εν είδος ευρωπαϊκής συμπολιτείας, όπου, προς τοις άλλοις, αι μεταξύ των εθνών σχέσεις θέλουσι διευθετείσθαι, όχι πλέον εγωιστικώς, δυσμενώς και εχθροπαθώς, αλλ’ αδελφικώς, εν πλήρει ισότητι, αμοιβαιότητι και δικαιοσύνη, κλέος γενικόν και καύχημα θέλει είσθαι ότι εν μέσω αυτής η νέα Ελλάς θέλει διαπρέπει λαμπρά και ένδοξος ως η αρχαία. […]».

6. Έτσι, λοιπόν, το ριζοσπαστικό κίνημα, πρώτο στην Ευρώπη, συνέλαβε και διακήρυξε την ανάγκη της πανευρωπαϊκής κοινότητας και συμπολιτείας. Και ο  Κεφαλονίτης ριζοσπάστης Ιωσήφ Μομφερράτος, είναι από τα μέσα του 19ου αιώνα ο πρώτος Έλληνας με ευρωπαϊκή συνείδηση, προδρομικός κήρυκας της συναδέλφωσης των ευρωπαϊκών λαών, οραματιστής μιας Ευρώπης των Λαών, της Ευρώπης της ισότητας, της δικαιοσύνης, της λαϊκής κυριαρχίας και της αλληλεγγύης – μιας Ευρώπης δηλαδή που καμιά σχέση δεν έχει με τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία είναι δημιούργημα «ελευθεροκτόνων ηγεμονικών συνεδρίων».

22-5-2014                                                                                           Πέτρος Πετράτος