Η τραγωδία του να είσαι Άντζελα Ντέιβις

Η εφηβεία και η πρώτη νιότη μου σημαδεύτηκε ανεξίτηλα από τα χρόνια της απάνθρωπης δήθεν εθνικιστικής δικτατορίας στην Ελλάδα. Για όσους δεν θυμούνται είναι εκείνη που πούλησε την Κύπρο. 

Ο τρόπος μας τότε ήταν "Επανάσταση Λαέ" και το αίτημα "Λαοκρατία"(τόσα ξέραμε, τόσα λέγαμε, αλλά η ιστορία δεν διαγράφεται , ούτε κόβεται και ράβεται στα μέτρα κάθε νέας εποχής). 

Ανάμεσα στους θρύλους της εποχής ήταν οι ένοπλοι "Μαύροι Πάνθηρες", η "Μαύρη Δύναμη" του Μάλκολμ Χ, και η Άντζελα Ντέιβις, κατηγορηθείσα για απαγωγή, φόνο και συνομωσία κατά του καθεστώτος(απαλλάχτηκε).  

Η τραγωδία της Άντζελα Ντέιβις είναι η τραγωδία της Ρούπα, του Μαζιώτη, των "πυρήνων της φωτιάς", της κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς σε όλες τις παραλλαγές της. 

Σήμερα, περιγράφεται ως "ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων". (Ευτυχώς, ο Τσε Γκεβάρα σκοτώθηκε νωρίς κι έγινε μόνο μία αφίσσα).

Την ομιλία της στην συγκέντρωση κατά του Τραμπ, ξεκίνησε με τη φράση: "εμείς αντιπροσωπεύουμε τις ισχυρές δυνάμεις της αλλαγής που είναι αποφασισμένες να αποτρέψουν τις ετοιμοθάνατες κουλτούρες του ρατσισμού και της ετερο-πατριαρχίας από το να αναβιώσουν ".

"Να αποτρέψουν" κι όχι να αλλάξουν τον κόσμο. 

Μας είπε ότι "η ιστορία δεν διαγράφεται", αλλά περιέγραψε μια ιστορία αγώνων διαρκώς αντιστεκόμενων ανθρώπων, που μικρή βελτίωση  πέτυχαν και γνώρισαν: "Οι αγώνες για ελευθερία των μαύρων που έχουν διαμορφώσει την ίδια τη φύση της ιστορίας αυτής της χώρας δεν μπορούν να διαγραφούν με το πέρασμα ενός χεριού". Μια ιστορία ήττας, που ακόμα και σήμερα αρνείται να γίνει αγώνας για νίκη, ανατροπή και αλλαγή.  Συνεχίζει να αντιστέκεται, για να κρατήσει τα ψίχουλα, που πέφτουν κάτω, από το μεγάλο φαγοπότι. 

Από την αρχή ως το τέλος περιγράφει έναν αγώνα "διεκδίκησης δικαιωμάτων", που ξεκινούν από τη σωτηρία του πλανήτη και την απελευθέρωση αγωνιστών και φτάνουν ως το ωρομίσθιο των 15 δολαρίων.

"Οι επόμενες 1.459 ημέρες κυβέρνησης Τραμπ θα είναι 1.459 ημέρες αντίστασης: αντίστασης στο έδαφος, αντίστασης στις σχολικές αίθουσες, αντίστασης στους χώρους εργασίας, αντίστασης στην τέχνη και στη μουσική μας. Αυτή είναι μόνο η αρχή, και όπως έλεγε η αμίμητη Ella Baker, ‘Εμείς που πιστεύουμε στην ελευθερία, δεν μπορούμε να ησυχάσουμε μέχρι να έρθει’. Ευχαριστώ".

Δεν αλλάζει έτσι ο κόσμος, συντρόφισσα. Και η ελευθερία δεν θάρθει ποτέ, επειδή εσύ αντιστέκεσαι με τον ίδιο αποτυχημένο τρόπο τόσων αιώνων, που δεν άλλαξε τίποτα. 

Έχοντας διατελέσει μαρξίστρια και μέλος του ΚΚ Αμερικής, δεν ξέρεις τι έλεγε ο Μαρξ, για τα "δικαιώματα": "Το δικαίωμα του ανθρώπου στην ελευθερία δεν βασίζεται στη σύνδεση του ανθρώπου με τον άνθρωπο, αλλά αντίθετα στην απομόνωση του ανθρώπου από τον άνθρωπο. Είναι το δικαίωμα αυτής της απομόνωσης, το δικαίωμα του περιορισμένου, του κλεισμένου στον εαυτό του ατόμου…". 

Αλλά και ο ίδιος έκανε το τραγικό λάθος να ξεχωρίσει το πολιτικό από το κοινωνικό και τελικά να αναγορεύσει ως υπέρτατη δύναμη το οικονομικό στοιχείο της ολότητας, που είναι η ζωή: "Τα δικαιώματα του ανθρώπου εμφανίζονται ως φυσικά δικαιώματα καθώς η αυτοσυνείδητη δραστηριότητα συγκεντρώνεται στην πολιτική πράξη… Η πολιτική επανάσταση διαλύει τη ζωή του ιδιώτη στα συστατικά της μέρη, δίχως να επαναστατικοποιεί αυτά τα συστατικά μέρη, ούτε να τα υποβάλλει σε κριτική… δεν είναι τίποτε άλλο από τα δικαιώματα του μέλους της κοινωνίας των ιδιωτών, δηλαδή τα δικαιώματα του εγωιστικού ανθρώπου, του ανθρώπου που είναι αποχωρισμένος από τους άλλους ανθρώπους και από την κοινότητα… Κανένα από τα λεγόμενα δικαιώματα του ανθρώπου, συνεπώς, δε φθάνει πέραν από τον εγωιστή άνθρωπο, πέραν από τον άνθρωπο ως μέλος της κοινωνίας των ιδιωτών, δηλαδή πέρα από το άτομο, που είναι αναδιπλωμένο στον εαυτό του, στα όρια των ιδιωτικών συμφερόντων και της ιδιωτικής αυθαιρεσίας του και αποχωρισμένο από την κοινότητα»(Καρλ Μαρξ, “Το Εβραϊκό Ζήτημα”)".

Κάποιοι δεν ξέρουν ότι η φιλολογία περί δικαιωμάτων κυριάρχησε μετά την αποτυχία της Γαλλικής Επανάστασης. Όπου δεν υπάρχει δίκαιο, υπάρχουν "δικαιώματα", για να παίζουν κάποιοι τους αντιστεκόμενους, αυτοϊκανοποιούμενοι,  και να ζουν  καλά οι ολιγαρχίες. 

Απάντηση στη φιλολογία των δικαιωμάτων είχε δώσει και ο Κορνήλιος Καστοριάδης κι εγώ την απευθύνω στους οπαδούς του: «...όσο αξιοσέβαστος κι αν είναι στην πράξη ο αγώνας για την υπεράσπιση αυτών που αποκαλούμε "δικαιώματα του ανθρώπου", η σημερινή τάση που επιδιώκει να τα θεμελιώσει ή να τα παρουσιάσει ως απόλυτη αλήθεια η οποία θεμελιώνεται αφ' εαυτής ανεξάρτητα από τις ιδέες ή από τους πολιτικούς και κοινωνικοϊστορικούς θεσμούς είναι εντελώς καταγέλαστη»... «Το ίδιο το ζήτημα των ορίων της ολικής θέσμισης αποτελεί συγκεκριμένο πολιτικό ζήτημα. Το μόνο που μπορώ να σας διαβεβαιώσω είναι ότι δεν υπάρχουν όρια ούτε "καταρχήν" ούτε "εξαρχής"...»(Κορνήλιος Καστοριάδης, Η ελληνική ιδιαιτερότητα, τόμος Γ'). 

Επειδή η Πολιτική είναι η Τέχνη των Τεχνών, η Επιστήμη των Επιστημών, είναι η πράξη και το όλον της πολιτικής κοινωνίας, της κοινωνίας των πολιτών, κάποιος θα πρέπει κάποτε να καταλάβει πως επίκληση δικαιωμάτων και η υποβολή αιτημάτων σημαίνει, πρώτα απ' όλα, αποδοχή του υπάρχοντος ολιγαρχικού καθεστώτος. Δικαιώματα υπάρχουν, όταν δεν υπάρχει Δίκαιο. Και δίκαιο δεν είναι το τεμαχισμένο και ξεσκισμένο δίκαιο του εργάτη, του λαού, της γυναίκας, του άντρα, του μαύρου, του μετανάστη, του ομοφυλόφυλου και κάθε άλλης συντεχνίας, μειοψηφίας ή πλειοψηφίας(μειονότητας ή πλειονότητας).

Με τον απ' άκρου σ' άκρο στραβό τρόπο των ιδεολογιών, που γέννησε ο "Διαφωτισμός", είναι αδύνατο να γίνει κατανοητή αυτή η "λεπτεπίλεπτη" διαφορά.  

Έχουν φτάσει στο σημείο να μιλούν για "δικαιώματα στη μετανάστευση", αντία για το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να ζει καλά στον τόπο του. Λες και η σημερινή μετανάστευση είναι αποτέλεσμα "ελεύθερης επιλογής" κι όχι πολέμων και ληστείας λαών και χωρών. 

Εκεί που γεννήθηκε η πολιτική είχαν σαφέστερη εικόνα για το τι σημαίνει ελευθερία και δίκαιο. Κι αν δεν σ' αρέσουν οι αρχαίοι ορισμοί, τότε άλλαξε τις λέξεις κι άσε το παλιό τους νόημα στην ησυχία του και όπως το είχαν ορίσει. Μη λες την ελευθερία "ελευθερία" και το δίκαιο "δίκαιο", όταν δεν είναι. Επειδή ούτε κι αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό κι επειδή δεν ζουν οι αρχαίοι, για να υπερασπιστούν τις λέξεις και το νόημα τους, θα δώσω μ' ένα παράδειγμα τη διαφορά: Χρησιμοποιούν, τελευταία, οι τραπεζίτες τον όρο "ποσοτική χαλάρωση", αλλά επειδή ζει ακόμα ο δημιουργός του όρου, ο Richard Werner, βγήκε διαμαρτυρόμενος με άρθρο για να εξηγήσει την πλαστογραφία της λέξης. Ο Αριστοτέλης δεν ζει, για να κάμει το ίδιο. Άφησε όμως κάτι γραπτά:

«Βασική αρχή της δημοκρατικής πολιτείας είναι η ελευθερία (αφού αυτό συνηθίζουν να λένε, καθώς, όπως πιστεύουν, μόνο σε τούτο το πολίτευμα μετέχουν της ελευθερίας· διότι τούτο στοχάζεται κάθε δημοκρατία)· της ελευθερίας δε το ένα μέρος είναι το εκ περιτροπής να άρχεσαι και να άρχεις. Γιατί και το δίκαιο το δημοκρατικό είναι το να είναι ίσοι οι πολίτες με βάση τον αριθμό και όχι την αξία, και αφού το δίκαιο έχει έτσι, αναγκαστικά το πλήθος είναι κυρίαρχο, και αυτό που θα φανεί στους περισσότερους, αυτό αποτελεί τον επιδιωκόμενο σκοπό και αυτό είναι το δίκαιο, αφού λένε πως όλοι οι πολίτες πρέπει να είναι ίσοι αναμεταξύ τους». 

Για όσους και πάλι δεν το καταλαβαίνουν, το Δίκαιο και η Ελευθερία, προϋποθέτουν Δημοκρατία. Και γι' αυτή τη ρημάδα τη λέξη, πολλοί μιλούν με απέχθεια, μιλώντας για "ελευθερία" και "δίκαιο". 

Κι επειδή ο "ολιγαρχικός" Αριστοτέλης δεν ήταν πολυλογάς συνέχιζε, δευκρινίζοντας ακόμα περισσότερο το τι είναι Ελευθερία:

«Ένα λοιπόν γνώρισμα της ελευθερίας είναι αυτό, το οποίο όλοι οι δημοκρατικοί θέτουν ως προϋπόθεση, ένα άλλο το να ζει κανείς όπως θέλει· διότι τούτο λένε πως είναι το έργο της ελευθερίας, αν όντως της δουλείας το να μη ζει κανείς όπως θέλει. Αυτή λοιπόν είναι η δεύτερη προϋπόθεση της δημοκρατίας, απ’ όπου και προήλθε το να μην άρχεται κανείς, ειδεμή, να άρχεται εκ περιτροπής. Και συντελεί έτσι προς την ελευθερία την βασισμένη στην ισότητα».

Και ο "ολιγαρχικός" Θουκυδίδης έδινε, με αρνητικό τρόπο, το τι σημαίνει ή μπορεί να επιτευχθεί το Δίκαιο: «…κατά την κρίση των ανθρώπων το δίκαιο λογαριάζεται, όταν υπάρχει ίση δύναμη για την επιβολή του κι ότι, όταν αυτό δε συμβαίνει, οι δυνατοί κάνουν ό,τι τους επιτρέπει  η δύναμή τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν κι αποδέχονται…».  

Υπάρχει κάποια πολιτική οντότητα, σήμερα, που να αγωνίζεται για τη δημιουργία ίσης δύναμης; Κι αν υπάρχει, πώς φαντάζεται την ύπαρξη της δίχως την ενότητα των πολλών; 

Αν μη τι άλλο, σήμερα στην Ελλάδα, τα πάλαι ποτέ δικαιώματα έχουν γίνει φύλλο και φτερό κι αυτοί που νομίζουν πως αγωνίζονται, κάνουν αυτό που περιέγραψε, με άριστο τρόπο, ο ποιητής Φοίβος Μπαλτάς(1925-1975):   

«Σαν λιοντάρια»
«Εφτά χρόνια τους πολεμούσαμε./Μέρα και νύχτα - Νύχτα και μέρα,/ εφτά χρόνια τους πολεμούσαμε/ Μόνο που εκείνοι που εναντίον τους πολεμούσαμε/ δεν το είχανε καταλάβει πως πολεμούσαμε/ Τέτοια ζώα που ήτανε,/ Πως να το καταλάβουν».

Και για όσους φοβούνται ή απεχθάνονται τη δημοκρατία, μιλώντας για ελευθερία, ισότητα, δίκαιο και δικαιώματα, χωρίς την προϋπόθεση τους, έχουν φροντίσει άλλοι να απαντήσουν:  «...Αυτά λοιπόν είναι τα κοινά γνωρίσματα στις δημοκρατίες· και προκύπτει από το κοινώς αποδεχόμενο δημοκρατικό δίκαιο (αυτό είναι το να είναι όλοι ίσοι με βάση τον αριθμό) η κατεξοχήν θεωρούμενη δημοκρατία και δήμος. Διότι ισότης είναι το καθόλου περισσότερο να άρχουν οι άποροι ή οι εύποροι, μήτε να είναι μόνο αυτοί κυρίαρχοι αλλά όλοι στον ίδιο βαθμό με βάση τον αριθμό· διότι έτσι θα φρονούσαν πως υπάρχει στην πολιτεία ισότης και ελευθερία».(Αριστοτέλους Πολιτικά V, 1317a.40). 

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΛΑΕ, όπως παλιά, όπως πάντα, μόνο που τούτη τη φορά θα λείπει η "διανόηση". Θάμαστε μόνοι κι ίσως να είναι καλύτερα. Με τα μυαλά που κουβαλούν προτιμούν την Κλίντον από τον Τραμπ και τη Ζωή  από τον Αλέξη ή τον Κυριάκο και τον Γιωργάκη. Αυτός είναι ο προορισμός και σκοπός της διανόησης κι εμείς "όπου φτωχός και η μοίρα του". 

Είμαστε μόνοι, αλλά είμαστε οι πολλοί. Ας σμίξουμε, γιατί όλοι παράνομα ζούμε.  

Αυτό το τελευταίο το έβαλα, γιατί πέραν όλων των άλλων, κάποιοι φοβούνται και τη λέξη "επανάσταση".

(Και που τα έγραψα ή μάλλον τα αντέγραψα;...Κάποιοι θα συνεχίσουν να λένε την ελευθερία "ελευθερία" και το δίκαιο "δικαίωμα", όλα κατατεμαχισμένα και ξεσκισμένα σε επί μέρους "ελευθερίες" και "δικαιώματα").  

Αν δεν σας αρέσουν οι λέξεις μας, αλλάξτε τες. Μη μας τις γ@μ@τε. 

ΥΓ: Όσο για τους "Μαύρους Πάνθηρες" της νιότης μου(1967-1982), το μόνο που κατάφεραν, μη γνωρίζοντας όλα αυτά, ήταν αυτό που έγραψε ένας ιστορικός: "Η προκλητική ρητορική, η αγωνιστική στάση και τα πολιτικά και πολιτιστικά άνθη(των Μαύρων Πανθήρων) άλλαξαν μόνιμα το περίγραμμα της Αμερικανικής ταυτότητας" (Curtis, Life of a Party, Sept/Oct 2006).

To ποιο είναι αυτό το περίγραμμα και η ταυτότητα, όλοι το ξέρουμε). 

Ο δικαιωματισμός μόνο τη βιτρίνα μπορεί να αλλάξει.