ΣΗΜ. Ι. : Το ΤΠΔ είναι ένας από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει "χρήμα" (ρευστότητα). Αλλά...

Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, η KfW και η Βασιλεία ΙΙ

Του Νικόλαου Καρατσόρη

Στο πολυνομοσχέδιο ψηφίστηκε περιλαμβάνεται μία ρύθμιση για το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων [ΤΠΔ] για την «οριστική απομείωση» του χαρτοφυλακίου του εμπορικού κλάδου του ΤΠΔ.  Πρακτικά η οριστική απομείωση θα βάλει ταφόπλακα στον εμπορικό κλάδο του ΤΠΔ.  Στον φαινομενικά ασυνάρτητο τίτλο αυτού του άρθρου τι είναι αυτό που μπορεί να συνδέει το ΤΠΔ την KfW και τους εποπτικούς κανόνες του τραπεζικού τομέα;  Υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ ΤΠΔ και KfW;  Ποια είναι η KfW;  Σε μία οικονομία στην οποία η έννοια του τραπεζικού ανταγωνισμού δεν υφίσταται αφού η συγκέντρωση των 4 συστημικών τραπεζών έχει ξεπεράσει το 90% τι ρόλο θα μπορούσε να έχει το ΤΠΔ;  Ας τα πάρουμε  τα πράγματα από την αρχή.

Οι οδηγίες 2006/48 και 2006/49

Με τον νόμο 3601 ΦΕΚ Α’ 178/01.08.2007 καθώς και με μία σειρά από Πράξεις Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος ενσωματώθηκαν στο ελληνικό δίκαιο οι οδηγίες 2006/48/ΕΚσχετικά με την ανάληψη και την άσκηση δραστηριότητας πιστωτικών ιδρυμάτων και2006/49/ΕΚ για την επάρκεια των ιδίων κεφαλαίων των επιχειρήσεων επενδύσεων και των πιστωτικών ιδρυμάτων.  Οι δύο οδηγίες αποτελούν την εφαρμογή των ρυθμιστικού πλαισίου της Βασιλείας ΙΙ. Από την 2006/48 και με βάση το άρθρο 2 προβλέπονταν η εξαίρεση κάποιων ιδρυμάτων από την συμμόρφωση με το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο.   Όπως αναφέρει:

«Η παρούσα οδηγία δεν έχει εφαρμογή ως προς:
- τις κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών,
- τα γραφεία ταχυδρομικών επιταγών,
- ...
- στη Γερμανία, την «KreditanstaltfürWiederaufbau»,τους οργανισμούς, οι οποίοι αναγνωρίζονται, στο πλαίσιο του «Wohnungsgemeinnützigkeitsgesetz»,ως όργανα της εθνικής πολιτικής στον στεγαστικό τομέα και οι τραπεζικές εργασίες των οποίων δεν συνιστούν την κύρια δραστηριότητα, καθώς και τους οργανισμούς, οι οποίοι, δυνάμει του νόμου αυτού, αναγνωρίζονται ως κοινωφελείς στεγαστικοί οργανισμοί,
- στην Ελλάδα, το «Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων»

Από αυτή την οδηγία προκύπτει μία ενδιαφέρουσα παρατήρηση.  Τα ρυθμιστικό πλαίσιο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων είναι ίδιο με αυτό της κρατικής γερμανικής KfW, δηλαδή έχει εξαιρεθεί από την εφαρμογή των κανόνων της Βασιλείας.  Όντως με το Άρθ.3 εδάφιο 2 του 3601 και πλην μίας διάταξης που δεν επηρεάζει την ουσία νομοθετήθηκε η εξαίρεση του ΤΠΔ.  Η εξαίρεση αυτή σημαίνει και για το ΤΠΔ και για την KfW αλλά και για όλες τις τράπεζες που προβλέπονται από την 2006/48 ότι δεν υπάρχει υποχρέωση συμμόρφωσης με τους κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας.

Το άρθρο 2 της οδηγίας δεν έχει τροποποιηθεί με μεταγενέστερες οδηγίες που αφορούν το ρυθμιστικό πλαίσιο και εξακολουθεί να έχει την ίδια ισχύ.  Επίσης με το Άρθρο 1 του Κανονισμού1024/2013 του Συμβουλίου της Ευρώπης ανατέθηκαν στην ΕΚΤ "ειδικά καθήκοντα σχετικά με τις πολιτικές προληπτικής εποπτείας των πιστωτικών ιδρυμάτων." Όμως "Ιδρύματα αναφερόμενα στο άρθρο 2 παράγραφος 5 της οδηγίας 2013/36/ΕΕ... εξαιρούνται από τα εποπτικά καθήκοντα που ανατίθενται στην ΕΚΤ ..."

Ποιά είναι αυτά τα ιδρύματα που εξαιρούνται από τον εποπτείαμε την οδηγία 2013/36 η οποία αντικατέστησε τις οδηγίες 2006/48 και 2006/49;

«Άρθρο 2 παρ. 5. Η παρούσα οδηγία δεν έχει εφαρμογή ως προς:
- τις κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών,
- τα γραφεία ταχυδρομικών επιταγών,
- …
- στη Γερμανία, την «KreditanstaltfürWiederaufbau», …
- στην Ελλάδα, το «Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων»

Δηλαδή τόσο το ΤΠΔ όσο και η KfW εξαιρούνται και από την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και δεν διαφέρουν ούτε ως προς αυτό.

Σε μία Ελλάδα όπου έχουν καταρρεύσει οι πιστώσεις από τις τράπεζες ακόμη και προς υγιείς ιδιωτικές εξωστρεφείς επιχειρήσεις,  η εξαίρεση από τους κανόνες ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας και λιγότερο από την εποπτεία είναι σημαντικοί παράγοντες στα χέρια μίας υπεύθυνης κυβέρνησης.  Θα μπορούσε το ΤΠΔ να αποτελέσει έναν, και φυσικό όχι τον μοναδικό, μοχλό επανεκκίνησης της οικονομίας;  Τι κάνει η KfWστην Γερμανία;

Η KfW και η δανειακή σύμβαση του μνημονίου 

Η KreditanstaltfürWiederaufbauKfW (Πιστωτικό Ίδρυμα Ανασυγκρότησης) είναι ένας γερμανικός κρατικός τραπεζικός όμιλος ο οποίος ιδρύθηκε το 1948 με την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και συμμετείχε στην διαχείριση των πόρων του Σχεδίου Marshall για την ανοικοδόμηση της Γερμανίας.  Μέτοχοι του είναι κατά 80% η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας και κατά 20% τα ομόσπονδα κράτη.  Το ενεργητικό της το 2012 ήταν 511 δισ. ευρώ αντιπροσωπεύοντας περίπου το 19% του ΑΕΠ της Γερμανίας.  Απασχολεί 5.190 άτομα προσωπικό και διαθέτει 20,7 δισ. ευρώ κεφάλαια.  Τις δραστηριότητες της τις διαχωρίζει σε εσωτερικές και διεθνείς. Με το σύνθημα «Υποστηρίζουμε την Γερμανία» σκοποί της είναι η χρηματοδότηση μικρομεσαίων γερμανικών επιχειρήσεων με ιδιαίτερη έμφαση σε νεοσύστατες και καινοτόμες επιχειρήσεις και η χρηματοδότηση επενδύσεων σε «περιφερειακές και κοινωνικές υποδομές».  Οι διεθνείς δραστηριότητές της περιλαμβάνουν την χρηματοδότηση εξαγωγικών επιχειρήσεων τόσο γερμανικών όσο και ευρωπαϊκών.  Όπως αναφέρει οι προτεραιότητες των διεθνών δραστηριοτήτων της περιλαμβάνουν την «εξασφάλιση πρώτων υλών» για γερμανικές επιχειρήσεις και τις «ξένες επενδύσεις γερμανικών επιχειρήσεων».  Επίσης «προωθεί την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο σε αναπτυσσόμενες χώρες βελτιώνοντας τις ζωές των ανθρώπων».

Η KfW είναι η γερμανική κρατική τράπεζα η οποία το 2010 υπέγραψε εκπροσωπώντας την Γερμανία την Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης με την ελληνική κυβέρνηση και την Τράπεζα της Ελλάδος.  Επίσης η KfW στην προσπάθεια στήριξης της ελληνικής οικονομίας είχε ανακοινώσει μεδελτίο τύπου στις 07.10.2011 ότι προβαίνει σε μείωση του επιτοκίου χορηγήσεων κατά 25 μονάδες βάσης για επενδύσεις και κεφάλαια κίνησης γερμανικών επιχειρήσεων που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα, για θυγατρικές γερμανικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα καθώς και για ελληνογερμανικές κοινοπραξίες.  Επίσης στο ίδιο δελτίο τύπου γίνεται αναφορά ότι η KfWθα παράσχει την τεχνογνωσία της στην ελληνική κυβέρνηση για την δημιουργία μίας κρατικής αναπτυξιακής τράπεζας στην Ελλάδα στα πρότυπα της KfW.  Τέλος κατά την επίσκεψη του Wolfgang Schäuble στην Αθήνα στις 18.07.2013 ξεκίνησε η συζήτηση για την ίδρυση τουInstitute for Growth στην οποία η KfW θα παρέχει τεχνική υποστήριξη και κεφάλαια.

Γιατί να υπογράψει η KfW την δανειακή σύμβαση και όχι η Γερμανία; Με βάση τους κανόνες το κρατικό χρέος, ακόμη και για ένα αναξιόχρεο κράτος, έχει μηδενική στάθμιση ρίσκου το οποίο έχει ως αποτέλεσμα για την χορήγηση πίστωσης από μία τράπεζα σε ένα κράτος να μην χρειάζονται εποπτικά κεφάλαια.  Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι δεν υπάρχει πιστωτικός κίνδυνος, υπάρχει και παραυπάρχει όπως έχει αποδειχτεί στην ελληνική περίπτωση.  Σε προηγούμενο κείμενο που έκανα αναφορά στο θέμα της ποσοτικής χαλάρωσηςείχα υποστηρίξει την θέση ότι το ελληνικό κράτος θα μπορούσε να μπει σε απευθείας διμερείς συμβάσεις δανεισμού με εμπορικές τράπεζες χωρίς να χρειάζεται να καταφύγει σε έκδοση ομολόγων.  Είναι ή δεν είναι η δανειακή σύμβαση του ελληνικού κράτους με την KfW η πρακτική εφαρμογή αυτής της πρότασης;  Επιπλέον, ας μας εξηγήσει κάποιος με τραπεζικές γνώσεις εάν με βάση τους κανόνες είναι υποχρεωμένη η KfW να βγει στις αγορές για να αντλήσει τα κεφάλαια με τα οποία χρηματοδότησε το ελληνικό κράτος.  Όχι μόνο δεν είναι αλλά στην πραγματικότητα όλα μπορούν να γίνουν με μία απλή διπλογραφική λογιστική εγγραφή.  Η μόνη υποχρέωση συμμόρφωσης που υπάρχει είναι με την τήρηση των ελάχιστων αποθεματικών στην Κεντρική Τράπεζα.  Για την ιστορία να αναφέρω ότι η KfW υπολογίζει και δημοσιεύει τον δείκτη CoreTier 1 σε εθελοντική βάση για εσωτερικούς λόγους.   Για το 2010 ο δείκτης ήταν στο 12,4%.

Τι έχει συμβεί με το ΤΠΔ 

Ξεκινώντας κάπως αντίστροφα στο άρθρο 2 του  πολυνομοσχεδίου στην παράγραφο Β προωθείται η εξής ρύθμιση για το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων:

«Στην παράγραφο 2 του άρθρου 2 του ν. 3965/2011, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 72 του ν. 4170/2013 (Α’ 163), προστίθεται τρίτο εδάφιο ως εξής: 

«Ο κλάδος εμπορικών δραστηριοτήτων του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, όπως αυτός ορίζεται στην υπ’ αριθμ. 2/23510/0094/30−03−2012 (Β΄ 1083Β) Α.Υ.Ο.   «Κανονισμός του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων κατ’ εφαρμογή του άρθρου 4 του ν. 3965/2011»  έως την οριστική απομείωση του χαρτοφυλακίου του συνεχίζει τη δραστηριότητα του αποκλειστικά για τις υφιστάμενες χρηματοοικονομικές δραστηριότητες όπως αυτές περιγράφονται στον ως άνω Κανονισμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων,  με τους ήδη υφιστάμενους, κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, συναλλασσόμενους του Ταμείου, χωρίς δυνατότητα χορήγησης νέων δανείων προς αυτούς από αυτό τον κλάδο ούτε αποδοχής οποιωνδήποτε νέων καταθέσεων, με την εξαίρεση της ανανέωσης των ήδη υφιστάμενων καταθέσεων.»

Εάν η δραστηριότητα μίας τράπεζας είναι να χορηγεί δάνεια τότε η «οριστική απομείωση του χαρτοφυλακίου» μόνο ως δήλωση πρόθεσης για το οριστικό κλείσιμο του ΤΠΔ μπορεί να γίνει κατανοητή.   Υπάρχει άλλη εξήγηση;

Γιατί διασπάστηκε το ΤΠΔ; Ηταν μνημονιακή υποχρέωση

Στον 3845 ΦΕΚ Α’65/06.05.2010 γίνεται μνεία στο Άρθρο Δεύτερο ότι «11. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών μπορεί να ρυθμίζονται τα σχετικά με την αποπληρωμή των στεγαστικών και άλλων συναφών δανείων που έχουν χορηγηθεί από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (Τ.Π.Δ.), να διευρύνεται ο κύκλος των δικαιούχων για τη λήψη δανείων από το Τ.Π.Δ. με την ένταξη εργαζομένων του ευρύτερου δημόσιου τομέα και να οργανώνονται προγράμματα του Τ.Π.Δ. για την αναχρηματοδότηση στεγαστικών και άλλων συναφών δανείων που έχουν λάβει από άλλα πιστωτικά ιδρύματα δικαιούχοι δανειοδότησης από το Τ.Π.Δ».  Άρα δεν υπήρχε αρχικά κάποιο θέμα με το ΤΠΔ ενώ για την ελληνική πραγματικότητα μάλλον γέλια και οργή παρά ερωτηματικά προκαλεί η σπουδή του Υπουργείου να κατοχυρώσει την δυνατότητα ρύθμισης και λήψης δανείων από τους δημοσίους υπαλλήλους.

Στην πρώτη έκθεση αξιολόγησης του ΔΝΤ τον Σεπτέμβριο του 2010 γίνεται αναφορά στην αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων των κρατικά ελεγχόμενων τραπεζών (ΑΤΕ, Ελληνικά Ταχυδρομεία και ΤΠΔ).  Η έκθεση αναφέρει ότι το ΤΠΔ ανταγωνίζεται τις τράπεζες για καταθέσεις και ότι στερείται κατάλληλων μηχανισμών ελέγχου του επιτοκιακού κινδύνου καιρευστότητας.  Χωρίς πρόσβαση στην ΕΚΤ και στην διατραπεζική το ΤΠΔ τείνει να διατηρεί τα επιτόκια καταθέσεων υψηλά στρεβλώνοντας έτσι την αγορά έστω και σε περιορισμένη έκταση λόγω του μικρού μεγέθους του και του αραιού δικτύου υποκαταστημάτων.  Επίσης στο2ο επικαιροποιημένο πρόγραμμα (σελ. 10) γίνεται για πρώτη φορά λόγος για διάσπαση των εμπορικών δραστηριοτήτων του ΤΠΔ με νομοθετική ρύθμιση που θα κατατεθεί έως τον Μάρτιο του 2011 και για χρησιμοποίηση πόρων του ΤΠΔ για την ανακεφαλαιοποίηση της Αγροτικής Τράπεζας.  Ταυτόχρονα πλέον η διάσπαση του ΤΠΔ γίνεται προαπαιτούμενο (σελ. 14) για την εκταμίευση των δόσεων.  Επίσης στην 2η έκθεση του ΔΝΤ πέρα από την αναδιάρθρωση των κρατικά ελεγχόμενων τραπεζών δημοσιεύεται μία συνοπτική λογιστική κατάσταση του ΤΠΔ, της ΑΤΕ και του ΤΤ.(σελ.51). 

Στις 31.03.2011 κατατίθεται στην βουλή ο νόμος 3965 με τον οποίο διασπάται το ΤΠΔ και ο οποίος τελικά ψηφίζεται τον Μάιο του ίδιου έτους.  Της ψήφισης είχε προηγηθεί στις 13.04.2011 η θετική γνωμοδότηση της ΕΚΤCON/2011/34.  Συγκεκριμένα η ΕΚΤ αναφέρει ότι, «ο εν λόγω διαχωρισμός της κύριας δραστηριότητας, που αφορά τις παρακαταθήκες, από τις δραστηριότητες αποδοχής καταθέσεων και χορήγησης δανείων αναμένεται ότι θα αντιμετωπίσει την έλλειψη ισότιμων όρων ανταγωνισμού». Η ΕΚΤ αναφέρει ότι έτσι ενισχύεται η ασφάλεια του κλάδου των εμπορικών δραστηριοτήτων«περιλαμβανομένης της συμμόρφωσης του ΤΠΔ με τις ρυθμιστικές και εποπτικές απαιτήσεις τις εφαρμοστέες στα πιστωτικά ιδρύματα βάσει της εθνικής και της ενωσιακής νομοθεσίας».

Μια μικρή παρένθεση περί του ανταγωνισμού 

Με τα φαινόμενα συγκέντρωσης που παρουσιάζει ο τραπεζικός κλάδος στην Ελλάδα, η σπουδή της Τρόϊκα για να εξασφαλίσει «ισότιμους όρους ανταγωνισμού» στην ελληνική αγορά είναι πρόκληση για κάθε καλόπιστο άτομο.  Η ελληνική κυβέρνηση προφανώς με την ανοχή της Τρόϊκα φρόντισε να καταργήσει τις διατάξεις που αφορούν την προστασία του ελεύθερου ανταγωνισμού. (ν.3959 ΦΕΚ 93 Α 20/4/2011).  Με πράξη νομοθετικού περιεχομένου ΦΕΚ 94 Α/19/4/2012 που ρυθμίζει τα θέματα κεφαλαιακής ενίσχυσης των πιστωτικών ιδρυμάτων νομοθετεί ότι «To άρθρο 9 του ν.3959/2011 (Α’93) δεν εφαρμόζεται σε συγκεντρώσεις επιχειρήσεων που προκύπτουν κατά την εφαρμογή του παρόντος άρθρου». Το άρθρο 9 του νόμου 3959 αφορά την αναστολή της πραγματοποίησης συγκέντρωσης [π.χ συγχώνευση, εξαγορά, εξαγορά με δημόσια προσφορά] όταν προκύπτει θέμα εναρμονισμένων πρακτικών και καταχρηστικής εκμετάλλευσης δεσπόζουσας θέσης στην αγορά όπως προκύπτουν από το άρθρο 2 & 3 του ίδιου νόμου.  Ενώ λοιπόν από την μία πλευρά η απαίτηση είναι για ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των τραπεζών από την άλλη αναστέλλονται οι νόμοι περί ανταγωνισμού για τις τράπεζες. Υπάρχει κάποιος που μπορεί να πείσει με τεκμήρια περί του αντιθέτου;  Υπάρχει κάποιος που μπορεί να πείσει ότι ο δημόσιος πυλώνας του τραπεζικού συστήματος δεν έχει υποστεί σκόπιμη ευθανασία;  Δεν είναι μόνο η κατάργηση των νόμων αλλά ακόμη και η συγκέντρωση πλέον του τραπεζικού κλάδου σε 4 τράπεζες δεν είναι σύννομη ούτε με το πλαίσιο αξιολόγησης για τονανταγωνισμό μεταξύ των πιστωτικών ιδρυμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.  Σε αυτό το θέμα θα επανέλθω με ένα άλλο κείμενο.  Προς το παρόν ο παρακάτω πίνακας είναι κατατοπιστικός.  Μετά από όλες τις διασπάσεις, εξαγορές και συγχωνεύσεις οι 4 συστημικές τράπεζες απέκτησαν επιπλέον ενεργητικό περίπου 77,5 δισ. ευρώ.  Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε λίγο πάνω απ΄40% του ΑΕΠ.  Πήραν έως τώρα περίπου 25,5 δισ. ευρώ από το ΤΧΣ για την ανακεφαλαιοποίηση, καλύφτηκε από το ΤΧΣ χρηματοδοτικό κενό 14,7 δισ. χωρίς ακόμη να είναι οριστικά αυτά τα μεγέθη.  Επιπλέον το δημόσιο έχει αποκτήσει σε αυτές 4,4 δισ. ευρώ σε προνομιούχες μετοχές ενώ κάλυψε και την συμμετοχή του στην ΑΜΚ της ΑΤΕ.

Ο Νόμος 3965 αναμόρφωση πλαισίου λειτουργίας του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων 

Στο κείμενο του νόμου διαβάζουμε:

«Άρθρο 2, Κανόνες λειτουργίας

1. Δεν επιτρέπεται η σταυροειδής επιδότηση ή οποιασδήποτε άλλης μορφής άμεση ή έμμεση χρηματοδότηση του κλάδου εμπορικών δραστηριοτήτων από πόρους, οι οποίοι προέρχονται από τις λοιπές λειτουργίες του Ταμείου.

2. Ο κλάδος εμπορικών δραστηριοτήτων του Ταμείου οφείλει να τηρεί τα ελάχιστα όρια των υποχρεωτικών δεικτών ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας, όπως αυτά ορίζονται στην εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία περί πιστωτικών ιδρυμάτων.

3. Το Ταμείο εκτός του κλάδου εμπορικών δραστηριοτήτων μπορεί να χορηγεί δάνεια μόνο προς οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), συνδέσμους και ενώσεις αυτών, καθώς και προς νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου υπό τον όρο ότι τα δάνεια αυτά έχουν ως αποκλειστικούς σκοπούς την εξυγίανση των ΟΤΑ ή την εκτέλεση έργων υποδομής για την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας, με ή χωρίς τη σύμπραξη του ιδιωτικού τομέα ή την εκτέλεση έργων γενικού συμφέροντος."

Με το άρθρο 3 του 3965 προβλέπεται η πλήρης απόσχιση του εμπορικού κλάδου.

Γιατί τόση σπουδή με το άρθρο 2.2 να συμμορφωθεί ο εμπορικός κλάδος του ΤΠΔ με το ρυθμιστικό πλαίσιο;  Δεν θα μπορούσε να παραμείνει ως έχει και αντί αυτού να συμμορφωθεί εθελοντικά όπως ακριβώς και η KfW;  Για ποιόν λόγο επιβάλλεται η συμμόρφωση την στιγμή που καταρρέουν οι πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα;  Δεν μπορεί το ΤΠΔ να μετεξελιχτεί σε μία KfW με ή χωρίς την τεχνική υποστήριξη των Γερμανών;  Δεν έχει επαρκή τεχνογνωσία η Τράπεζα της Ελλάδος ή το Υπουργείο Οικονομικών;  Γιατί καταστρέφουμε το μόνο εναπομείναν εργαλείο δημιουργίας ρευστότητας.  Η σκανδαλώδης εκμετάλλευση φορέων από τα κόμματα προς άγραν ψήφων είναι αποτέλεσμα κατάρρευσης όλων των θεσμών και ιδίως της δικαιοσύνης που έχει αφήσει ατιμώρητους πολιτικούς αλλά και συνδικαλιστές.  Υπάρχει όμως και η άλλη ανάγνωση που είναι και η ανάγνωση της Τρόϊκα.  Το ΤΠΔ δεν πρέπει να ανταγωνίζεται για την προσέλκυση καταθέσεων τον ιδιωτικό τομέα και αυτό είναι ορθό.  Γιατί δεν εφαρμόζεται το επιχειρηματικό μοντέλο της KfW στο ΤΠΔ;  Δεν είναι ανικανότητα, είναι έγκλημα εκ προμελέτης.

Να σημειώσω εδώ ότι τον Ιούνιο του 2011 η Αγροτική Τράπεζαπροβαίνει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου.  Στην σελίδα 289 του ενημερωτικού δελτίου γίνεται λόγος για συμμετοχή στην αύξηση του Δημοσίου και Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων.  Άλλωστε αυτό προβλεπόταν και από το επικαιροποιημένο μνημόνιο.  Η Αγροτική Τράπεζα θα χρησιμοποιούσε τα 675 εκατ. ευρώ από τα των 1.238,7 της αύξησης για να εξοφλήσει  τις προνομιούχες μετοχές που είχε αποκτήσει σε αυτήν το ελληνικό δημόσιο στα πλαίσια των ενισχύσεων του 3723.  

Δηλαδή κυβέρνηση και Τρόικα είχαν προγραμματίσει να χρησιμοποιήσουν τα πλεονάσματα του ΤΠΔ στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Αγροτικής για να εξοφλήσει η Αγροτική πίσω στο δημόσιο τα 675 εκατ. των προνομιούχων.   Η αύξηση έγινε με επιτυχία, το δημόσιο κάλυψε την συμμετοχή του η Αγροτική «επέστρεψε» στο δημόσιο τα κεφάλαια που ούτως ή άλλως ποτέ δεν τα πήρε πίσω αφού τα έβαλε στην αύξηση της Αγροτικής.  Το τι απέγινε η ΑΤΕ μετά από εκείνη την αύξηση και φυσικά το PSI είναι μία άλλη γνωστή ιστορία.

Λίγους μήνες αργότερα το Διοικητικό Συμβούλιο του ΤΠΔ με την απόφαση Απόφαση 342722.12.2011 και μετά από μελέτη της Grant Thornton προσδιορίζει τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού που εισφέρονται στον εμπορικό κλάδο.  Είναι σαφές ότι στον εμπορικό κλάδο εισφέρονται σχεδόν λες οι καταθέσεις ενώ πλέον καθίσταται σαφές ότι ο εμπορικός κλάδος του ΤΠΔ θα έχει πρόβλημα ρευστότητας.
 

Στην ίδια απόφαση 3427 του ΔΣ του ΤΠΔ μαθαίνουμε ότι περίπου 28.000 τιτλοποιημένα δάνεια ύψους περίπου 950 εκατ. που έχουν εκχωρηθεί στην εταιρεία ειδικού σκοπού Gribonas Finance No 1 PLC δεν αποτελούν πλέον ενεργητικό του Ταμείου.  Να σημειώσουμε ότι η Gribonas έχει μετοχικό κεφάλαιο 50.000 λιρών Αγγλίας και είναι θυγατρική της WilmingtonTrust.  Καταπιστευματοδόχος εμφανίζεται η Deutsche Bank και τα δάνεια μάλλον πέρασαν με ένα swap στην JPMorgan.  Επίσης στην απόφαση 3427 διαβάζουμε ότι το ΤΠΔ υπερκαλύπτει όλους τους κανόνες περί κεφαλαιακής επάρκειας έχοντας δείκτη για το 2010 στο 22,37%σχεδόν διπλάσιο από αυτόν της KfWτην αντίστοιχη περίοδο!!!Η απόφαση 3427 εγκρίθηκε από τον Ευάγγελο Βενιζέλο ως Υπουργό Οικονομικών.  (ΦΕΚ Β’ 55/24.01.2012).

Παρόλα αυτά με το άρθρο 72§2 του νόμου 4170 ΦΕΚ Α’ 163/12.07.2013 «Το δεύτερο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 3965/2011 (Α΄ 113) τροποποιείται ως εξής: «Μέχρι την απόσχιση του κλάδου εμπορικών δραστηριοτήτων του Ταμείου, για την κάλυψη σημαντικής επί έλαττον απόκλισης από το ελάχιστο όριο των εφαρμοστέων δεικτών ρευστότητας, μετά από απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου, το Ταμείο μπορεί να κάνει χρήση πόρων του από παρακαταθήκες, με σκοπό να επανέλθει ο δείκτης ρευστότητάς του.»!!!  Δηλαδή δημιουργήσαμε με νόμο ένα πρόβλημα που δεν υπήρχε, την διάσπαση του ΤΠΔ, που για να λυθεί έπρεπε να ανασταλεί η εφαρμογή του νόμουπου δημιούργησε το πρόβλημα.  Και γιατί κύριοι δεν αναστέλλετε την διάταξη για την συμμόρφωση με το ρυθμιστικό πλαίσιο;

Επίσης να συμπληρώσω ότι στο ΦΕΚ Β’ 1083/09.04.2012 δημοσιεύτηκε ο κανονισμός του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων ενώ με το Προεδρικό Διάταγμα 169 ΦΕΚ Α’ 272/13.12.203 προβλέπονται οι όροι και η διαδικασία χορήγησης δανείων από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων προς το δημόσιο και φορείς του Δημοσίου.  Πλέον το ΤΠΔ μπορεί να χορηγεί δάνεια με βάση το νέο νομοθετικό πλαίσιο μόνο προς φορείς του Δημοσίου και ιδιαίτερα στους Ο.Τ.Α.  Μάλιστα το Ταμείο υπέγραψε και σύμβαση με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεωνγια την χρηματοδότηση δημοτικών έργων έως και 100% του προϋπολογισμού τους.

Εύλογα Ερωτήματα 

1. Έχει ή δεν έχει την δυνατότητα το ΤΠΔ από το υπάρχον ρυθμιστικό πλαίσιο να δημιουργήσει ρευστότητα;
2. Για ποιόν λόγο υποχρεώθηκε το ΤΠΔ να συμμορφωθεί με το ρυθμιστικό πλαίσιο από το οποίο έχει εξαιρεθεί;
3. Για ποιόν λόγο υποχρεώθηκε να διασπάσει τις δραστηριότητες του 
4. Είχε ή δεν είχε την υποχρέωση το ΤΠΔ να αντλήσει κεφάλαια ακόμη και εάν ήταν, που δεν ήταν, υποκεφαλαιοποιημένο;
5. Μπορεί ή δεν μπορεί με βάση το ρυθμιστικό πλαίσιο το ΤΠΔ να λειτουργήσει στα πρότυπα της KfW;
6. Μπορεί ή δεν μπορεί το ΤΠΔ να χορηγήσει πιστώσεις σε ελληνικές επιχειρήσεις ιδιαίτερα εξαγωγικές ή να εγγυηθεί την χορήγηση πιστώσεων;
7. Εάν αύριο κληθεί η ελληνική κυβέρνηση να συμμετάσχει σε δάνειο π.χγια την Ουκρανία χρειάζεται να δανειστεί ή μπορεί να υπογράψει τις πιστώσεις το ΤΠΔ;
8. Θέλει ή δεν θέλει η ελληνική κυβέρνηση να υπάρχει ένας δημόσιος τραπεζικός πυλώνας από τον οποίο μάλιστα και δανείστηκε (KfW);  Γιατί δεν επιλέχτηκε η συγχώνευση όλων των κρατικών τραπεζών σε μία;
9. Είναι ή δεν είναι λύση οι διμερείς συμβάσεις δανεισμού απευθείας με τράπεζεςχρηματοδοτική λύση για το κράτος;
10. Είναι ή δεν είναι πρόβλημα η ευθανασία του ΤΠΔ;
11. Πώς ακριβώς διασφαλίστηκαν οι ισότιμοι όροι ανταγωνισμού με την διάσπαση του ΤΠΔ;  Υπάρχουν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού στον τραπεζικό κλάδο;

Θα μπορούσα να θέσω δεκάδες ερωτήματα.Το ΤΠΔ όπως και η KfW εξαιρέθηκαν από το ρυθμιστικό πλαίσιο και από την εποπτεία της ΕΚΤ.  Οι ομοιότητες όμως σταματούν εκεί.  Η KfW είναι χρηματοδοτικό εργαλείο και του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στην Γερμανία ενώ δεν είναι απίθανο να υποθέσει κανείς ότι δια μέσω της KfW η Γερμανία ασκεί οικονομική διπλωματία.  Στην Ελλάδα το ΤΠΔ θα μπορούσε με την κατάλληλη στελέχωση και υποδομή να αποτελέσει εργαλείο ανάπτυξης.  Αντί αυτού το ΤΠΔ διασπάστηκε και ουσιαστικά αποκόπηκε από τον ιδιωτικό τομέα.  Πριν τα ερωτήματα προηγείται η ανάλυση ή τουλάχιστον η ελάχιστη μελέτη του τι έχει συμβεί.  Η μόνη παραδοχή που μπορεί να κάνει ένας εχέφρων άνθρωπος είναι ότι η ολιγοπωλιακή διάρθρωση  του τραπεζικού κλάδου στην Ελλάδα είναι έγκλημα εκ προμελέτης.  Η κατάρρευση της ρευστότητας είναι έγκλημα εκ προμελέτης.  

Η καταστροφή όλων των αναπτυξιακών εργαλείων είναι έγκλημα εκ προμελέτης.  Η επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης όσον αφορά τον τραπεζικό κλάδο είναι αποτέλεσμα ιδεολίγιστων αντιλήψεων που ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα.  Ένα πράγμα είναι σίγουρο.  Η εξάπλωση της άγνοιας είναι αποτέλεσμα θεσμικής διαμεσολάβησης σε όλα τα επίπεδα.

* Ο κ. Νίκος Καρατσόρης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων - ελεύθερος επαγγελματίας

nikoskaratsoris@gmail.com