Κρίση και αυτάρκεια

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ (από ΕΛΕΥΘΡΟΤΥΠΙΑ)

Για όσους έχουν βαρεθεί να περιμένουν μια πρόταση - απάντηση στην κρίση εκ μέρους της Αριστεράς είναι ευκαιρία να παρακολουθήσουν μια πολύ ωραία εκδήλωση την επόμενη Τετάρτη, 5 Ιανουαρίου, στις 8 μ.μ., στον κοινωνικό χώρο Nosotros (Θεμιστοκλέους 66, Εξάρχεια).

Θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ «Φόρος τιμής στην Καταλονία» (παραγωγή - επιμέλεια Manuel Castelis και Joana Conill, Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Καταλονίας, συλλογική μετάφραση - υποτιτλισμός «Ηλιόσποροι») και θα ακολουθήσει συζήτηση για τα εναλλακτικά, μη καπιταλιστικά οικονομικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί στην Καταλονία, με τον καθηγητή στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης, Γιώργο Καλλή.

Κεντρικό θέμα «Η αποανάπτυξη, μια απάντηση για την κρίση». Προτεραιότητα των κοινωνιών δεν (πρέπει να) είναι το κέρδος, αλλά οι ανάγκες του κάθε πολίτη. Να πάψει πια το φριχτό φαινόμενο της ψαλίδας που υπάρχει μεταξύ της τιμής του προϊόντος που παράγει ο αγρότης και αυτής κατά 1.500% παραπάνω που πληρώνει ο καταναλωτής! Οι αγρότες είναι ανάγκη πάσα να αυτοοργανωθούν για να επαναποκτήσουν τη ζωή τους, τα κοινά αγαθά, τον ελεύθερο δημιουργικό χρόνο, τις παραγωγικές διαδικασίες. Ιδού: Τοπικά ανταλλακτικά δίκτυα χωρίς χρήματα, συνεταιρισμοί παραγωγών - καταναλωτών, αγροτικές κολεκτίβες και οικοκοινότητες, αστικοί αυτοδιαχειριζόμενοι κήποι, εναλλακτικά νομίσματα και τράπεζες χρόνου και πολλά άλλα.

Φαίνονται παράξενα ή ίσως και αδιανόητα όλα τούτα; Δεν είναι! Το ντοκιμαντέρ είναι αποτέλεσμα ενδελεχούς ακαδημαϊκής έρευνας. Περιγράφονται οι μετασχηματισμός και η αποκέντρωση της κοινωνίας και της οικονομίας μέσα σ' ένα πιο δίκαιο, βιώσιμο και αλληλέγγυο πλαίσιο. Λέει η έρευνα ότι χιλιάδες άνθρωποι κάθε μέρα, εδώ και τώρα, δημιουργούν κοινωνικά δίκτυα ασφάλειας από τα κάτω, που ξεπερνούν τα στενά όρια της ατομικότητας, της ιεραρχίας και του εξουσιαστικού ελέγχου. Πλησιάζουν δηλαδή ξανά την Αριστερά αφού η υφιστάμενη περί άλλα τυρβάζει.

Απέναντι στη δικτατορία των ιδιωτικών τραπεζών και των νεοφιλελεύθερων αγορών, οι τοπικές κοινωνίες παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους, επαναπροσδιορίζουν τις ανάγκες τους, μειώνουν την κατανάλωση, αυτοδιαχειρίζονται την τροφή και την ενέργειά τους, βασίζονται στην τοπική παραγωγή, συναλλάσσονται χωρίς μεσάζοντες. Στην Καταλονία, ως απάντηση στην οικονομική - περιβαλλοντική κρίση, έχουν αναπτυχθεί σαν μανιτάρια τα τελευταία χρόνια τέτοια κινήματα και πρωτοβουλίες πολιτών. Και στην Ελλάδα θα έλεγα (έχω φίλους που ζουν ως αυτάρκεις άνθρωποι, υγιείς και πνευματώδεις), αλλά ακόμη αντιμετωπίζονται απαξιωτικώς πώς, από τους αστούς κυρίως. Γνωρίζω όμως και πολλούς από τους τελευταίους που τρέχουν σαν τρελοί να προμηθευτούν γνήσια διατροφικά αγαθά από τους λοξίες της αυτάρκειας και του αντικαταναλωτισμού.

Να πάψει πια να φαίνεται η κοινωνική σχέση σαν ένα μέταλλο, ένας λίθος, ένα χαρτονόμισμα, όπως ανέλυε εμβριθώς ο Μαρξ (στην Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας). Να επανεμφανιστεί η ταξική συνείδηση, η ενοποιός δύναμη των ασθενέστερων τάξεων, των εργαζόμενων και απλών ανθρώπων. Να γίνουν τα κείμενα για την αποανάπτυξη το σαμιζντάτ των φιλελεύθερων καθεστώτων, να πάψει η υποδούλωσή μας στις δυνάμεις κυριαρχίας (κράτος και νομικοί του, αυτορρυθμιζόμενηη αγορά, επιστήμη κ.λπ.). Ο Ζαν Κλοντ Μισεά μεταφέρει, σ' ένα γράμμα του Οργουελ, την κατακλείδα του: «Αυτό που μου δίνει κάποια ελπίδα για το μέλλον είναι το γεγονός ότι οι απλοί άνθρωποι παραμένουν πιστοί στον ηθικό τους κώδικα». Καλύτερα να συμμεριστούμε την αισιοδοξία του, αποκεντρωνόμενοι...