Οικοσοσιαλισμός ή βαρβαρότητα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΠΑΝ. ΓΕΩΡΓΟΥΔΗ

Οικοσοσιαλισμός ή βαρβαρότητα μπορεί να είναι σήμερα το πρόταγμα ενός απελευθερωτικού κινήματος για την κοινωνία και τη φύση για να σωθεί ο πλανήτης μας, πιστεύει ο Γάλλος φιλόσοφος Σερζ Λατούς, ταυτόχρονα με την ανάπτυξη ενός μοντέλου οικολογικής επιστήμης και συμβιωτικής τεχνολογίας στο πλαίσιο της αποανάπτυξης.

Για τη σημερινή δραματική κατάσταση στην Ευρώπη που δημιούργησε το κυρίαρχο σύστημα ανάπτυξης με τις φούσκες, τονίζει πως μοιάζει με την περίοδο του Μεσοπολέμου, αλλά τότε εφαρμόστηκαν κεϊνσιανές οικονομικές πολιτικές, σήμερα μόνο τα ακροδεξιά κόμματα θέτουν ζήτημα φορολόγησης και ελέγχου των τραπεζών όπως στην Ουγγαρία αλλά και η Λεπέν, στοιχείο που κάποιοι θέλουν να αποκρύψουν.

Η Αριστερά στην Ευρώπη δεν μιλά γι' αυτά τα φαινόμενα. Το Μνημόνιο και να θέλουν δεν μπορούν να το πληρώσουν οι λαοί, ενώ αν η Ελλάδα είχε τη δραχμή μπορούσε να κάνει υποτίμηση και να αποτινάξει μεγάλο μέρος του χρέους.

Τον Σερζ Λατούς κάλεσε στο Ηράκλειο Κρήτης το Δίκτυο Συλλόγων Μεσαράς που ενεργοποιείται για την επίλυση των πολύπλευρα οξυμένων προβλημάτων και τον φιλοξένησε εκ μέρους του Δικτύου ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μιαμού - Λέντα «Ο Ασκληπιός».

Κύριε Λατούς, ποια είναι τα αξιακά κριτήρια της αποανάπτυξης σε οικονομικό, πολιτιστικό και πολιτικό επίπεδο για να ξεφύγει ο πλανήτης από την πολύπλευρη βαρβαρότητα;

**Η ρύπανση σε κοινωνικό επίπεδο είναι τεράστια. Διότι οι μοντέρνες κοινωνίες δεν έχουν κάνει ό,τι πρέπει στα συστήματα της εκπαίδευσης, της παραγωγής, της κατανάλωσης κ.λπ., για να αποφύγουμε την ύβριν. Υπήρξαν υπερβολές και στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά τότε τα πράγματα ήταν σε έλεγχο, ενώ υπήρχε και ένα κοινό θετικό σε αξίες. Μετά τον 17ο αιώνα στην Αγγλία και τη Γαλλία άφησαν τον άνθρωπο να αναπτυχθεί με βάση την ελευθερία των παθών και φτάσαμε έτσι στην πλεονεξία.

Με βάση την άποψη του Ανταμ Σμιθ, στην ελεύθερη οικονομία δεν ήθελαν να έχουν μόνο ένα καλό γεύμα αλλά και κάτι παραπάνω με την έννοια των εγωιστικών παθών, το κέρδος. Υποστήριζαν ο Ντεκάρτ και ο Μπέικον πως το μεγαλύτερο κέρδος θα έφερνε το μεγαλύτερο καλό. Μάλιστα ο Μπέικον έλεγε να χρησιμοποιήσουμε τη φύση ως πόρνη για να πάρουμε όσα περισσότερα μπορούμε!

Η σύγχρονη οικονομία της απληστίας βασίζεται πάνω σε αυτό και έχει την άποψη ότι είναι καλό να κυριαρχήσουμε, να σκοτώσουμε κ.λπ.

Ανθρώπινο υβρίδιο

Με την ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας, της νανοτεχνολογίας και άλλων επιστημών, σκέφτονται ότι μπορούν να δημιουργήσουν υβρίδιο ανθρώπου για να κυριαρχήσει στη Γη και να πάει και σε άλλους πλανήτες. Αυτή είναι η καπιταλιστική κοινωνία της παγκοσμιοποιημένης αγοράς όπου ζούμε.

Επομένως δεν καταλαβαίνουμε αυτό που καταλαβαίνει ένα μικρό παιδί, πως ο πλανήτης είναι περιορισμένος και η απεριόριστη ανάπτυξη θα οδηγήσει σε ρήξη. Πρέπει να βρούμε την έννοια του μέτρου στην κοινωνία και στη σχέση μας με τη φύση. Η βασική φιλοσοφική θέση μπορεί να εκφραστεί με τη διατύπωση του Μαχάτμα Γκάντι, «Ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος για να ικανοποιήσει όλους, αλλά είναι αρκετά μικρός για την απληστία των λίγων».

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης είχε εκφράσει την άποψη με υπόβαθρο την αρχαία ελληνική σκέψη, την επαναφορά της σχέσης αρμονίας κοινωνίας -φύσης, των αξιών του μέτρου, της φρόνησης κ.λπ. με βάση την άμεση δημοκρατία.

**Γνώρισα τον Καστοριάδη, αποτελεί μία από τις πηγές της φιλοσοφίας της αποανάπτυξης. Μίλησε κυρίως για την αποαποικιοποίηση του φαντασιακού της οικονομίας. Ο δεύτερος στοχαστής, ο Ιβαν Ιλιτς, ανέπτυξε την έννοια της συμβιωτικότητας - και τα δύο οδηγούν στην ιδέα της αυτονομίας. Η σύνθεση των δύο προηγούμενων απόψεων έγινε από τον Αντρέ Γκορζ, που εισήγαγε την Πολιτική Οικολογία και συνεχίζω εγώ. Επί 30 χρόνια ήταν σαν να μιλούσαν στην έρημο. Τώρα ήρθε η ώρα να κάνουμε κάτι, είναι σαν σιωπηλή άνοιξη.

 Η πολιτική των μνημονίων εξαθλιώνει τους λαούς της Ευρώπης, ενώ οι τράπεζες και τα μονοπώλια πλουτίζουν. Μήπως πρέπει οι λαοί -και η Ελλάδα- φυσικά να μην πληρώσουν το Μνημόνιο;

* Αυτό το φαινόμενο είναι το τελευταίο αποτέλεσμα του συστήματος της κοινωνίας της ανάπτυξης. Μέχρι τη δεκαετία του 1970 ανέβαιναν οι δείκτες ανάπτυξης, αλλά μετά ανέβαιναν οι δείκτες χωρίς ανάπτυξη, η ανάπτυξη είναι πλασματική. Ενα ορατό σημείο αυτής της πλευράς είναι ότι καταρρέει η τράπεζα της Αμερικής Lehman Brothers και πυροδοτεί όλη τη μετέπειτα ιστορία με τις φούσκες. Τώρα οι τραπεζίτες προσπαθούν να βάλουν τους λαούς να πληρώσουν το χρέος, αλλά αυτό το χρέος και να θέλεις να το πληρώσεις δεν πληρώνεται. Κάνουν σαν να μην καταλαβαίνουν για να σώσουν το σύστημα.

Υπάρχει πλέον στην Ευρώπη, μαζί με την οικονομική και αξιακή κρίση, άνοδος των κινημάτων της Ακροδεξιάς και η όλη κατάσταση θυμίζει συνθήκες Μεσοπολέμου. Μπορεί η κ. Μέρκελ με βάση το απολυταρχικό υπόβαθρο της Γερμανίας να μας φορέσει τον ολοκληρωτικό ζουρλομανδύα του Καρλ Σμιτ;

* Παραδόξως η κατάσταση στην Ευρώπη μοιάζει με αυτή του 1930 με την οικονομική κρίση, αλλά τότε εφάρμοσαν πολιτικές κεϊνσιανές. Τότε η Αριστερά έλεγε «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα». Η βαρβαρότητα ήταν ο ναζισμός. Οι βόρειες χώρες εφάρμοσαν σοσιαλοδημοκρατία με παραγωγισμό. Ο Μαρξ εκθείαζε και τον παραγωγισμό και τον σοσιαλισμό ασκώντας και κριτική στον καπιταλισμό, δημιουργήθηκε ένας βιομηχανισμός και από το σταλινικό καθεστώς.

Μόνο οι ακροδεξιοί

Τώρα οι ιδέες είναι άλλες λόγω περιβάλλοντος: Οικοσοσιαλισμός ή βαρβαρότητα. Δυστυχώς κανένα μέρος της ευρωπαϊκής Αριστεράς δεν προτείνει κάτι σε όλα αυτά τα προβλήματα. Λύσεις προτείνουν δυστυχώς μόνο τα ακροδεξιά κόμματα σε αυτά τα φαινόμενα. Μόνο η Ακροδεξιά στην Ουγγαρία φορολόγησε τις τράπεζες και προσπαθούν να το αποκρύψουν.

Τα οικονομικά μέτρα που πρότεινε η Λεπέν στη Γαλλία, να φορολογήσουμε τις τράπεζες, να τονωθεί το τοπικό στοιχείο ενάντια στο παγκοσμιοποιημένο, με βρίσκουν σύμφωνο, διαφωνώ πλήρως με τα άλλα. Κανένας αριστερός δεν προτείνει αντίστοιχα μέτρα (σ.σ.: το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα έχουν κάνει προτάσεις ελέγχου του κεφαλαίου).

Πρέπει να αποκτήσουμε κοινωνικό έλεγχο πάνω στις τράπεζες. Επίσης να δούμε την κυκλοφορία τοπικών νομισμάτων ανά περιοχή, όπως γινόταν παλιά στη Γαλλία. Αν η Ελλάδα είχε τη δραχμή θα μπορούσε να κάνει μια υποτίμηση και να αποτινάξει το μεγαλύτερο χρέος.

ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία

(Στη φωτογραφία, ο Σερζ Λατούς στην Κνωσσό)