ΤΕΙ Ιονίων Νήσων: Παραμύθι με λυπημένο τέλος;

Μια φορά κι ένα καιρό, στην Δημοτική Αγορά Αργοστολίου ξεφύτρωσε ένα πράσινο μαγαζάκι, που πουλούσε πάσης φύσεως εποχικά λαχανικά και φρούτα, προερχόμενα από τους αγρούς του ΤΕΙ. Γρήγορα βρήκε μεγάλη ανταπόκριση, καθώς  διέθετε τοπικά προϊόντα βιολογικής γεωργίας σε εξαιρετικές τιμές! Σ’ αυτό βοήθησε πάρα πολύ μια άλλη ομάδα ανθρώπων που δούλευε εντατικά στα μετόπισθεν. Αρχικά, το μαγαζάκι ξεχώρισε για την αισθητική του, για την άψογη εξυπηρέτηση και την αναλυτική ενημέρωση για τα προϊόντα του. Πίσω από αυτά ήταν οι φοιτητές του Τμήματος Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας. Επιπλέον, κάποιοι άλλοι φρόντιζαν για την οργάνωση και τη σωστή λειτουργία του μαγαζιού εφαρμόζοντας πρωτότυπες ιδέες και βρίσκοντας έξυπνες λύσεις σε προβλήματα. Αυτοί ήταν οι φοιτητές του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων.

Οι ιδέες των δαιμόνιων φοιτητών των τεσσάρων τμημάτων του ΤΕΙ πραγματικά δεν είχαν τελειωμό. Μία από αυτές, ήταν η τακτική διοργάνωση εκδηλώσεων στον προαύλιο χώρο της Δημοτικής Αγοράς, που ξεκινούσαν με παρουσιάσεις θεμάτων που αφορούσαν τη βιολογική γεωργία, και συνεχιζόταν με μπουφέ αποτελούμενο αποκλειστικά από βιολογικά προϊόντα, και με ζωντανή μουσική από φοιτητές του Τμήματος Μουσικών Οργάνων. Μια άλλη ιδέα ήταν η διάθεση προϊόντων δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου, γιατί η αλλαγή της διατροφικής κουλτούρας δεν περιορίζεται στην βιολογική γεωργία αλλά αφορά σε ένα σύνολο αντιλήψεων. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινήθηκε και η ιδέα της δημιουργίας Τράπεζας Σπόρων, με παλιές ντόπιες ποικιλίες που κινδύνευαν με εξαφάνιση. Μια ακόμα ωραία ιδέα ήταν η πλανόδια πώληση. Επειδή εκείνο τον καιρό οι κάτοικοι των χωριών δεν είχαν αρκετή βενζίνη για να μετακινούνται άνετα, οι φοιτητές φόρτωσαν ένα βανάκι με βιολογικά καλούδια και όργωναν κάθε μέρα τα χωριά. Σταδιακά προστέθηκαν και προϊόντα επιχειρηματιών, αρκεί να πληρούσαν τις προδιαγραφές ποιότητας που έθετε το ΤΕΙ. Η διανομή προϊόντων βοήθησε και φορείς κοινωνικής μέριμνας, καθώς παρέδιδε προϊόντα σε ηλικιωμένους και ανήμπορους. Κάπως έτσι επιτεύχθηκε ο πρώτος στόχος που φυσικά δεν ήταν το κέρδος, αλλά η έμπρακτη εκπαίδευση των φοιτητών πάνω στο αντικείμενο των σπουδών τους με δημιουργικότητα και με αυτόνομη σκέψη και δράση.

Σταδιακά οι ντόπιοι επαγγελματίες, βλέποντας την επιτυχία του εγχειρήματος, ζητούσαν όλο και περισσότερο από τους φοιτητές να τους βοηθήσουν κι αυτούς να οργανώσουν και να προβάλλουν καλύτερα την επιχείρησή τους. Εξάλλου, με τον καιρό σχεδόν όλα τα μανάβικα έφτιαξαν τμήματα βιολογικών προϊόντων. Πώς συνέβη αυτό; Το Τμήμα Βιολογικής Γεωργίας είχε συνεργαστεί στενά με πολλούς αγρότες της Κεφαλονιάς, και έτσι η βιολογική παραγωγή του τόπου αυξάνονταν κάθετα, μαζί με τη ζήτηση. Το αντικείμενό του είχε επεκταθεί στην τυροκομία, τη μελισσοκομία, την αλιεία και την κτηνοτροφία, ανέπτυσσε πρωτοποριακά προγράμματα με τη σύμπραξη των ντόπιων, ενώ προσέλκυε πολλούς φοιτητές και καθηγητές υψηλών προσόντων. Επιπλέον, αρκετοί απόφοιτοι, βλέποντας ότι οι προοπτικές στο νησί είναι άριστες, έμεναν σε αυτό και καλλιεργούσαν συνεταιριστικά πρότυπους αγρούς, εφαρμόζοντας καινοτομίες και αξιοποιώντας σε μέγιστο βαθμό τις γνώσεις τους. Κάπως έτσι επιτεύχθηκε ο δεύτερος στόχος που ήταν η σύνδεση του ΤΕΙ με τον τόπο και τις ανάγκες του.

Σε λίγα χρόνια, η Κεφαλονιά είχε γίνει γνωστή ως «το νησί των βιολογικών». Η ποιότητα των προϊόντων της απόκτησε τέτοια φήμη, ώστε από την Ελλάδα και το εξωτερικό έφταναν παραγγελίες για κεφαλονίτικα σκόρδα, ντομάτες, και ό,τι βάζει ο νους. Έτσι, έφτασε η μέρα που ολόκληρο το νησί στηριζόταν στη βιολογική παραγωγή, με τεράστια οφέλη τόσο για την υγεία όσο και για την οικονομία. Το ΤΕΙ, ως «ενορχηστρωτής» της παραγωγής και της διακίνησης, είχε γίνει διεθνής πόλος έλξης ανθρώπων και οργανισμών που ενδιαφερόντουσαν να μάθουν το μυστικό του «Κεφαλονίτικου θαύματος». Έτσι, δεν είχε καμιά σπουδαία έγνοια για το κατά πόσο θα το στήριζε η πολιτεία, καθώς οικονομικά ήταν πλέον εντελώς αυτόνομο.

Η τοπική κοινωνία καμάρωνε «τα παιδιά της», και τελικά όποια πέτρα κι αν σήκωνες, έβρισκες από κάτω τα ΤΕΙ! Τουριστικές εκθέσεις στο εξωτερικό; Εκεί να δεις απίστευτα διαφημιστικά βίντεο! Ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες; Εκεί να δεις ενδελεχή επιχειρηματικά σχέδια για την επαγγελματική τους αποκατάσταση! Πολιτιστικές εκδηλώσεις; Εκεί να δεις μουσικά φεστιβάλ διεθνούς απήχησης! Με άλλα λόγια, οι δύο κομβικοί τομείς για της οικονομίας του νησιού, η αγροτοκτηνοτροφική παραγωγή και ο τουρισμός δούλευαν με παραδειγματικό τρόπο, η κοινωνική πολιτική έχαιρε της αλληλέγγυας συμμετοχής όλων, και η τοπική κοινωνία ευημερούσε.

Στο σημείο αυτό όμως ξυπνήσαμε και είδαμε ότι στο ημερολόγιο γράφει Μάρτης του 2013. Ένας μαύρος Μάρτης, που όχι μόνο τίποτ’ απ’ όλ’ αυτά δεν έχει γίνει, αλλά σβήνεται μονομιάς η παραμικρή πιθανότητα να γίνουν. Όμορφο και πολύχρωμο ήταν τ’ όνειρο, αλλά η πραγματικότητα πικρή…

Ο εμπαιγμός είναι φτωχή λέξη όταν μιλάμε για την πρόθεση της κυβέρνησης να κλείσει το Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων. Ιδού με ποιους τρόπους επιχειρήθηκε η χειραγώγηση και εξαπάτηση φοιτητών και τοπικής κοινωνίας:

• Απειλώ με τα μέγιστα για να πάρω τα προσδοκώμενα: αρχικά η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα κλείσει όλες τις σχολές, γνωρίζοντας ότι θα υπάρξουν κοινωνικές αντιδράσεις, έτσι ώστε στην υποχώρησή της να φανεί «φιλεύσπλαχνη». Ουσιαστικά όμως, το σάρωμα της δημόσιας εκπαίδευσης γίνεται κατά κύματα: κάθε χρόνο αφανίζουν κι από κάτι, ώσπου στο τέλος να μη μείνει τίποτα.
• Ροκανίζω το χρόνο διαβούλευσης καθησυχάζοντας για αίσια έκβαση: μέσα στις 5 πρώτες μέρες από την ανακοίνωση του Σχεδίου Αθηνά, είχαν γίνει όλες οι συνεργασίες φορέων με τον Υπουργό Παιδείας, ο οποίος απάντησε καθησυχαστικά, προκειμένου να μην οργανωθούν περαιτέρω κινητοποιήσεις. Σε αυτό έχει σοβαρές ευθύνες και η τοπική αυτοδιοίκηση που είτε ηθελημένα είτε εν αγνοία της, έπαιξε πλήρως το παιχνίδι του Υπουργείου – και συνεχίζει να το παίζει.
• Αντιπροτείνω προσωρινά ψευδο-οφέλη για να κάμψω τις εντονότερες αντιστάσεις: τα τμήματα Βιολογικής Γεωργίας και Δημοσίων Σχέσεων στο Αργοστόλι δεν κλείνουν άμεσα, αλλά το 2018. Με αυτόν τον τρόπο επιχειρείται: α) να μετριαστεί η αντίδραση των φοιτητών αφού δε θίγονται άμεσα, β) να προκληθεί η κλασική ελληνική αμεριμνησία του τύπου «μέχρι τότε ποιος ζει και ποιος πεθαίνει».

Ποιο θα είναι όμως το πρακτικό αντίκτυπο αυτού του σχεδίου: Με ποιον τρόπο θα συνεχίσουν να λειτουργούν και να παράγουν έργο δύο τμήματα που μήνα με το μήνα θα βλέπουν τους φοιτητές τους να μειώνονται έως εξαφανίσεως; Ποιο όραμα θα διέπει τη λειτουργία τους; Τι είδους επαγγελματική αποκατάσταση περιμένει αποφοίτους που έχουν πτυχίο από… ανύπαρκτο πλέον εκπαιδευτικό ίδρυμα και αντικείμενο σπουδών; Με τι προσωπικό θα λειτουργούν αυτά τα δύο τμήματα για τα χρόνια που τους απομένουν, δεδομένου ότι οι καθηγητές και το διοικητικό προσωπικό θα επιδιώξουν με κάθε τρόπο να βρουν μια άλλη, καλύτερη και κυρίως πιο ασφαλή θέση το συντομότερο δυνατόν; Πώς θα σταθεί ένα μεμονωμένο τμήμα στο Ληξούρι;

Για τους λόγους που η κυβέρνηση επιχειρεί με ιδιαίτερη ζέση να κλείσει το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων έχουν ακουστεί αρκετά: μικροπολιτικές ψηφοθηρικές επιδιώξεις που ρίχνουν ορισμένες περιοχές ενώ ευνοούν άλλες, προσπάθεια αποδυνάμωσης του κοινωνικού ιστού εν όψει της δημιουργίας ΑΟΖ στο Ιόνιο, συστηματικό ξήλωμα της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης προς όφελος της ιδιωτικής, και πολλά άλλα. Όποιες όμως κι αν είναι οι πραγματικές αιτίες για τη διάλυση του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, δύο πράγματα είναι απολύτως σίγουρα. Πρώτον, τα κριτήρια που θέτει η κυβέρνηση αποτελούν αιτιάσεις και όχι αιτίες, καθώς πλήθος ντοκουμέντων που είδαν το φως της δημοσιότητας, αποδεικνύουν ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική και το Υπουργείο Παιδείας κόβει και ράβει κριτήρια κατά το δοκούν και μάλιστα με επιλεκτική εφαρμογή! Δεύτερον, δεν προκύπτει ουσιαστικό όφελος για κανέναν καθώς το κέρδος για τον κρατικό προϋπολογισμό είναι ελάχιστο και πρόσκαιρο αφού θα αντισταθμιστεί από την απώλεια πλάγιων εσόδων. Μόνο οι περιοχές υποδοχής μεταφερόμενων τμημάτων ωφελούνται, κι αυτό φαίνεται να γίνεται με ψηφοθηρικά κριτήρια.

Κατόπιν τούτων, είναι ηλίου φαεινότερο ότι η κυβέρνηση προτίθεται μεσοπρόθεσμα να κλείσει ΟΛΑ τα τμήματα του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων και ότι οι τακτικές με τις οποίες το επιχειρεί είναι κατάπτυστες.

Δε συντασσόμαστε με την αντιμετώπιση ενός τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού ιδρύματος ως πηγή εύκολου πλουτισμού για τους επιχειρηματίες κάθε τοπικής κοινωνίας. Το οικονομικό όφελος από τη ζωογόνηση ενός τόπου με την παρουσία νέων ανθρώπων είναι ευνόητο, αλλά οφείλει να είναι λελογισμένο και να μην παίρνει τη μορφή αισχροκέρδειας, ενώ παράλληλα οι φοιτητές πρέπει να λαμβάνουν αντισταθμιστικά οφέλη για τις σπουδές μακριά από τον τόπο καταγωγής τους (π.χ. σίτιση, στέγαση, ασφάλιση, εκπτώσεις στις μεταφορές).

Η ομάδα Τραβέρσο είναι ενάντια στην απαξίωση και το κλείσιμο του ΤΕΙΙΟΝ, ενώ προκρίνει:

• Τον προσανατολισμό των τμημάτων σε κατευθύνσεις που να ωφελούν ακόμα περισσότερο την τοπική κοινωνία. Την πιο ενεργητική και πολυεπίπεδη αλληλεπίδραση του ΤΕΙ με την τοπική κοινωνία. Τα τμήματα του ΤΕΙ να καταστούν κεντρικοί πόλοι παιδείας και πολιτισμού, ώστε να συσπειρώνουν και να αναδεικνύουν κάθε αξιόλογη πρωτοβουλία.
• Την ανάπτυξη ανοιχτού λαϊκού πανεπιστημίου με την αρωγή του ΤΕΙ, ώστε η γνώση να είναι προσβάσιμη από κάθε άνθρωπο που ζει στις νησιωτικές εσχατιές της Ελλάδας, στερούμενος τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες των αστικών κέντρων.

Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι τίποτ’ απ’ όλ’ αυτά, ούτε από πολλές άλλες σημαντικές προτάσεις, δε θα επιτευχθεί μέσω της θεσμικής οδού. Η κυβέρνηση και οι τοπικοί της εκπρόσωποι όχι μόνο δεν προτίθενται να τα υλοποιήσουν, αλλά κάνουν ότι μπορούν για να μας οδηγήσουν στην αμάθεια και στην πολιτισμική αποστέρηση ώστε να μετατραπούμε σε όχλο που χειραγωγείται εύκολα. Οι μόνοι που μπορούν να τα καταφέρουν είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι, οι φοιτητές και τα μέλη των τοπικών κοινωνιών. Γι’ αυτό χρειάζονται δυναμικοί αγώνες και συστηματικές κινητοποιήσεις που θα δείξουν με τον πιο ηχηρό τρόπο ότι δε συναινούμε σε άλλο ένα έγκλημα σε βάρος όλων, στο όνομα του κέρδους και της σκοπιμότητας.

Η Κεφαλονιά έχει νωπές τις μνήμες από την ερήμωση που υπέστη μετά τους σεισμούς του 1953. Η Κεφαλονιά ξέρει καλά τι θα πει μαρασμός για ένα νησιωτικό τόπο. Εμείς, οι τωρινοί κάτοικοι αυτού του υπέροχου νησιού που μας παρέχει αφειδώς το φυσικό του κάλλος και πλούτο, δεν θα αφήσουμε να επαναληφθεί αυτό. Είμαστε μαζί με τους φοιτητές και με το μέρος εκείνο της τοπικής κοινωνίας που βλέπει το ΤΕΙ σαν μείζονα φορέα παιδείας και πολιτισμού, σαν ένα παράθυρο στον κόσμο. Ας φροντίσουμε λοιπόν το παραμύθι να μην έχει λυπημένο τέλος. Ας δώσουμε στην ανέμη «κλώτσο να γυρίσει», κι ας ξετυλίξουμε ένα καινούριο παραμύθι που καθώς πραγματώνεται θα κάνει περήφανους εμάς και τα παιδιά μας!

Ομάδα Τραβέρσο