Τις ημύνθη περί πάτρης; Παπαδιαμάντης, τραγικά επικαιρος!

Μια σύγχρονη διεισδυτική ανάλυση και κυρίως ένα εξόχως επίκαιρο και φωτοβόλο «δια ταύτα» της αγανάκτησης, 1911-2011

Τις ημύνθη περί πάτρης;

Και τι πταίει η γλαυξ, η θρηνούσα επί ερειπίων; Πταίουν οι πλάσαντες τα ερείπια. Και τα ερείπια τα έπλασαν οι ανίκανοι κυβερνήται της Ελλάδος. Αυτοί οι πολιτικοί, αυτοί οι βουλεπταί, εκατάστρεψαν το έθνος, ανάθεμα τους. Κάψιμο θέλουν όλοι τους! Τότε σε εξεθέωναν οι προεστοί κ' οι «γυφτοχαρατζήδες», τώρα σε «αθεώνουν» οι Βουλευταί κι οι Δήμαρχοι. Αυτοί που είχαν το λύειν και το δεσμείν εις τα δύο κόμματα, τους έταζαν «φούρνους με καρβέλια»,  δώσαντες αυτοίς ουχί πλείονας των είκοσι δραχμών μετρητά, απέναντι, καθώς τους είπαν, και παρακινήσαντες αυτούς να εξοδεύσουν κι απ' τη σακκούλα τους όσα θέλουν άφοβα, διότι θα πληρωθούν μέχρι λεπτού, σύμφωνα με τον λογαριασμόν ον ήθελαν παρουσιάσουν. Το τέρας το καλούμενον επιφανής τρέφει τη φυγοπονίαν, την θεσιθηρίαν, τον τραμπουκισμόν, τον κουτσαβακισμόν, την εις τους νόμους απείθειαν. Πλάττει αυλήν εξ' αχρήστων ανθρώπων, στοιχείων φθοροποιών τα οποία τον περιστοιχίζουσι, παρασίτων τα οποία αποζώσιν εξ'΄αυτού.Μεταξύ δύο αντιπάλων μετερχομένων την αυτή διαφθορά, θα επιτύχει εκείνος όστις ευπρεπέστερον φορεί το προσωπείον κι επιδεξιώτερον τον κόθορνον. Άμυνα περί πάτρης θα ήτο η ευσυνείδητος λειτουργία των θεσμών, η εθνική αγωγή, η χρηστή διοίκησις, η καταπολέμησις του ξένου υλισμού και πιθηκισμού, του διαφθείροντος το φρόνημα και εκφυλίσαντος σήμερον το έθνος, και η πρόληψις της χρεοκοπίας. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, εφημερίδα Ακρόπολις, 1896

Το παραπάνω κείμενο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, γράφτηκε τη χρονιά των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων και 15 χρόνια πριν τον θάνατο του, όταν ήταν σε ηλικία 45 ετών (1851-1911). Φέτος 160 χρόνια από τη γέννηση του και 100 χρόνια από τον θάνατο του, το άρθρο αυτό του κορυφαίου Έλληνα πεζογράφου διεκδικεί επάξια μια μοναδική επικαιρότητα. Τακτικά εορταστικά Πασχαλινά και Χριστουγεννιάτικα διηγήματα, «ταπεινά» θέματα γύρω από τη ζωή αδύναμων παιδιών, γυναικών και ηλικιωμένων, εκπαιδευτικά, διοικητικά, εκκλησιαστικά ζητήματα και θέματα οικογένειας, γειτονιάς, ξενομανίας και ταυτότητας, πολιτικής κουλτούρας όπως θα λέγαμε σήμερα, συγκροτούν τη δεσπόζουσα του έργου του Παπαδιαμάντη. Το σύνολο του έργου του που είναι γνωστό, είναι τέσσερα μυθιστορήματα και εκατόν εβδομήντα διηγήματα. Επίσης ορισμένες μεταφράσεις. Τα κείμενα του έχουν δημοσιευθεί σε 14 εφημερίδες, 16 περιοδικά και 4 ετήσια ημερολόγια. Με βάση την αυτοβιογραφία αυτού του πεφωτισμένου κοσμοκαλόγερου, η οποία έχει  διασωθεί υπό τα αρχικά «Α.Π.» στα «Άπαντα»: «Εγεννήθην εν δικιάδω, τη 4 Μαρτίου 1851, εβγήκα από το Ελληνικόν Σχολείον εις τα 1863, αλλά μόνον τω 1867 εστάλην εις το Γυμνάσιον Χαλκίδας, οπου ήκουσα την Α' και Β' τάξιν. Την Γ' εμαθήτευσα εις Πειραιά, είτα διέκοψα τας σπουδάς μου κ' έμεινα εις την Πατρίδα. Κατά Ιούλιον του 1872 υπήγα εις το Άγιον Όρος χάριν προσκυνήσεως, όπου έμεινα ολίγους μήνας. Τω 1874 ενεγράφην εις την Φιλοσοφικήν Σχολήν, όπου ήκουα κατ' εκλογής ολίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ' ιδίαν δε ησχολούμην εις τας ξένας γλώσσας. Μικρός εζωγράφιζα Αγίους, είτα έγραφα στίχους, κ' εδοκίμαζα να συντάξω κωμωδίας τω 1868 επεχείρισα να γράψω μυθιστόρημα. Τω 1879 εδημοσιεύθη η «η Μετάστασις» έργον μου εις τον Νεολόγον Κ/πόλεως. Τω 1881 εν θρησκευτικόν ποιημάτων εις το περιοδικόν «Σωτήρα». Τω 1882 εδημοσιεύθη «Οι Έμποροι των Εθνών» εις το «Μη χάνεσαι». Αργότερα έγραψα περί τα εκατόν διηγήματα, δημοσιευθέντα εις διάφορα περιοδικά και εφημερίδες (Α.Π.)».

Έτος Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη λοιπόν το 2011, του γνήσιου ελληνολάτρη χωρίς κούφιο πατριωτισμό, του λαϊκού και ιδεαλιστή Έλληνα λογοτέχνη και ακολουθώντας την προτροπή του Οδυσσέα  Ελύτη: "όπου  κι  αν  σας  βρίσκει  το  κακό  αδελφοί,  όπου  κι  αν  θολώνει  ο  νους  σας,  μνημονεύετε Αλέξανδρο  Παπαδιαμάντη".

Νίκος Γιαννής

www.nicosyannis.gr