Το αληθινό κλίμα του Παπαδιαμάντη είναι η ανωνυμία

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

του Ζήσιμου Λορεντζάτου

Πενήντα χρόνια από το θάνατό του.

…Τελευταία απαίτηση του συρμού είναι οι λεγόμενες «εκδηλώσεις»…

Έτσι το «Έθνος» (26/11/1960) ανάγγειλε πώς « συνεκροτήθη σύσκεψις δια τον καταρτισμόν προγράμματος εκδηλώσεων επί τη συμπληρώσει πεντηκονταετίας από το θάνατο του Σκιαθίτου διηγηματογράφου Αλεξ. Παπαδιαμάντη…Εις τα εκδηλώσεις θα κληθούν όπως μετάσχουν»- το τηλεγράφημα ερχόταν από το Βόλο- «και γνωστοί άνθρωποι των γραμμάτων, γενικώς δε θα καταβληθή προσπάθεια όσον το δυνατόν ευρυτέρας προβολής του έργου του Παπαδιαμάντη».

«Επίσης εις τας εκδηλώσεις θα μετάσχη και ο Κλήρος, δια να εξαρθή το θρησκευτικόν μέρος του έργου του Παπαδιαμάντη και ιδία το υμνογραφικόν».

Δύο παρατάξεις. Λαός ( μέσα και οι άνθρωποι των γραμμάτων) και Κλήρος.

Κλήρος και λαός στην Ορθόδοξη Παράδοση σημαίνει Εκκλησία. Μία παράταξη. Η Εκκλησία είναι ακόμα ο ιερός χώρος. Πώς βρεθήκαμε από τους ανθρώπους των γραμμάτων (Lettres), ή από τις «εκδηλώσεις» σε περιοχή ιερή;

Αιωνία η μνήμη εκείνου που μας έφερε.

Που αποβλέπουν τάχατες οι ψεύτικες και ανούσιες σημερινές (1960) γιορτές; Να προβάλουν το άτομο του Παπαδιαμάντη; Τότε είναι ψεύτικες. Να προβάλουν το έργο του, όπως προβάλλομε συνήθως ένα έργο λογοτεχνικό; Τότε είναι ανούσιες, δηλ. χάνουν ή δεν πιάνουν την ουσία.

Όταν του έκαναν τη φιλολογική γιορτή στον «Παρνασσό»- πήγε όλη η Αθήνα (13/3/1908)- εκείνος είχε καταφύγει στο σπίτι του Νικόλα του Μπούκη του μανάβη, που ήταν φίλος του, και βεβαίωνε η γυναίκα του: «Όλ΄αυτά  δεν έχουν για μένα καμιά σημασία. Προτιμώ να περάσω τη βραδιά στο σπίτι σας. Κυρία Πολυξένη, κάνε μου, παρακαλώ, ένα χαμομήλι, και δός μου ένα σπίρτο.

» Άναψε το τσιγάρο του και άρχισε να ψάλλη» ( Ο.Merlier, Α. Παπαδιαμάντη Γράμματα 1934).

Το άτομό του, λοιπόν, δε χρειάζεται προβολή, χρειάζεται μάλλον προφύλαξη και αποσιώπηση.Ησυχία. Από τη  Σκιάθο έγραφε του Βλαχογιάννη : «ενοικίασα ένα πυργάκι, υψηλόν, αγναντερόν, μαγευτικόν, όπου θα εργάζωμαι» (10/5/1904).

Το αληθινό κλίμα του Παπαδιαμάντη είναι η ανωνυμία. Αυτή που απόχτησαν ύστερα από μεγάλον αγώνα ( να νικήσουν ακριβώς το άτομό τους), οι απρόσωποι τεχνίτες όλων των μεγάλων παραδόσεων, είτε σε Ανατολή είτε σε Δύση…

(Φωτογραφία: Agrafiotis Christos)