Pier Paolo Pasolini: Το 1975 ΕΒΛΕΠΕ ΤΟΝ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ "ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΩΝ"

"Το Σκάνδαλο των Ριζοσπαστών", του Pier Paolo Pasolini, Νοέμβριος 1975  

(ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ) 

(Είναι η ομιλία που επρόκειτο να εκφέρει στο Συνέδριο των Ριζοσπαστών του 1975. Το διάβασε ο Marco Pannella, ⁽¹⁾ , γιατί ο Πιερ Πάολο Παζολίνι είχε δολοφονηθεί δύο ημέρες πριν - 2 Νοεμβρίου 1975).

Πρώτα απ' όλα πρέπει να δικαιολογήσω την παρουσία μου εδώ. Δεν είμαι εδώ ως ριζοσπαστικός. Δεν είμαι εδώ ως σοσιαλιστής. Δεν είμαι εδώ ως προοδευτικός. Είμαι εδώ ως μαρξιστής που ψηφίζει για το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα^(2), και που ελπίζει πολύ στη νέα γενιά των κομμουνιστών. Ελπίζει στη νέα γενιά κομμουνιστών τουλάχιστον όπως ελπίζει στους ριζοσπάστες. Δηλαδή, με εκείνη την θέληση και τον παραλογισμό και μακάρι και τη βούληση, που απροσανατολίζουν και φέρνουν σε δύσκολη θέση - με το ένα μάτι στραμμένο, γιατί όχι, προς τον Wittgenstein – την πραγματικότητα, για να συλλογιστούμε και να σκεφτούμε πιο ελεύθερα. Παραδείγματος χάριν: Το επίσημο PCI(ΚΚΙ) δηλώνει ότι αποδέχεται τώρα πια, και επ’ αόριστον, τη δημοκρατική διαδικασία. Άρα λοιπόν δεν θα πρέπει να μου έχει μείνει καμία αμφιβολία: το PCI δεν αναφέρεται βέβαια στην κωδικοποιημένη και συμβιβαστικοποιημένη αυτή δημοκρατική διαδικασία που μεσουρανεί αυτές τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Αναφέρεται αναμφίβολα λοιπόν, σε εκείνη τη δημοκρατική διαδικασία που αποσκοπεί στην αρχική καθαρότητα της μορφής της, ή, αν θέλουμε, στην συμφωνική μορφή της. 
Στη κοσμική θρησκεία της δημοκρατίας. Θα ήταν άραγε αυτουποβάθμιση (αυτοεξευτελισμός) να υποπτευθεί κανείς ότι το PCI αναφέρεται στη δημοκρατικότητα των Χριστιανοδημοκρατών, και ότι δεν μπορεί επομένως να αναφέρεται στη δημοκρατικότητα, για παράδειγμα, των Ριζοσπαστών.

Πρώτη παράγραφος

Α) Τα πιο αξιολάτρευτα άτομα είναι αυτά που δεν γνωρίζουν ότι έχουν δικαιώματα. Β) Είναι αξιολάτρευτα επίσης και εκείνα τα άτομα που, παρότι γνωρίζουν ότι έχουν δικαιώματα, δεν τα απαιτούν ή, ούτε λίγο ούτε πολύ, παραιτούνται από τη διεκδίκησή τους. Γ) Είναι αρκετά συμπαθητικά επίσης και εκείνα τα άτομα που αγωνίζονται για τα δικαιώματα των άλλων (ειδικά για εκείνα που δεν ξέρουν ότι έχουν δικαιώματα) Δ) Υπάρχουν, στην κοινωνία μας, οι εκμεταλλευμένοι και οι εκμεταλλευτές. Λοιπόν, τόσο το χειρότερο για τους εκμεταλλευτές. Ε) Υπάρχουν διανοούμενοι, οι μαχόμενοι εκείνοι διανοούμενοι, που θεωρούν ότι είναι καθήκον τους, και όχι μόνο δικό τους αλλά και των άλλων, να πληροφορήσουν εκείνα τα αξιολάτρευτα άτομα, που δεν το ξέρουν, ότι έχουν δικαιώματα. Να παροτρύνουν αυτά τα αξιολάτρευτα άτομα, τα οποία γνωρίζουν ότι έχουν δικαιώματα, αλλά δεν τα διεκδικούν, να μην παραιτηθούν από τη διεκδίκησκη τους. Να ενθαρρύνουν όλους να αισθανθούν την ιστορική παρόρμηση του να αγωνίζεσαι για τα δικαιώματα των άλλων, και, τέλος, να μην ξεχνάμε ότι, αναμφίβολα και χωρίς καμία συζήτηση, το γεγονός ότι, μεταξύ των εκμεταλλευμένων και των εκμεταλλευτών, οι δυστυχείς είναι οι εκμεταλλευμένοι.

Μεταξύ αυτών των διανοουμένων που έχουν αναλάβει έναν τέτοιο ρόλο, για περισσότερο από έναν αιώνα τώρα, τα τελευταία χρόνια έχουν ξεχωρίσει σαφώς ομάδες ιδιαίτερα μαχητικές και μανιώδεις να μετατρέψουν αυτόν τον ρόλο σε έναν εξτρεμιστικό ρόλο. Αναφέρομαι, λοιπόν, σ’ αυτούς τους εξτρεμιστές, τους νέους, και σε εκείνους τους ηλικιωμένους, που τους κολακεύουν. Αυτοί οι εξτρεμιστές (θα ασχοληθώ μόνο με τους καλύτερους από αυτούς) έχουν θέσει σαν πρώτο και θεμελιώδη στόχο τους, τη διάδοση μεταξύ των ανθρώπων, θα έλεγα σαν καινούργιοι απόστολοι, του αισθήματος της συνείδησης των δικαιωμάτων τους. Το κάνουν με αποφασιστικότητα, με θυμό, με απελπισία, με αισιόδοξη υπομονή ή με δυναμιτική ανυπομονησία, ανάλογα με την κάθε περίπτωση (...)

Δεύτερη παράγραφος

Παρακούοντας την διαστρεβλωμένη επιθυμία των ιστορικών και των εξ’ επαγγέλματος πολιτικών, καθώς και εκείνη των φεμινιστριών της Ρώμης, - επιθυμία που θα με ήθελε εξόριστο και υπό περιορισμό στον Ελικώνα, όπως ακριβώς οι μαφιόζι στην Ustica – πήρα μέρος ένα βράδυ, αυτό το καλοκαίρι, σε μια πολιτική συζήτηση σε μια πόλη του Βορρά. Όπως συμβαίνει πάντοτε, μετά, μια ομάδα νέων θέλησε να συνεχίσει τη συζήτηση, και ας ήταν και στη μέση του δρόμου, στη ζεστή εκείνη βραδιά, την γεμάτη τραγούδια. Μεταξύ αυτών των νέων ήταν και ένας Έλληνας. Ο οποίος και ήταν, μάλιστα κύριοι, ένας από εκείνους τους "συμπαθητικούς" μαρξιστές εξτρεμιστές για τους οποίους μιλούσα προηγούμενα. Ωστόσο, μέσα στο συμπαθητικό εκείνο έδαφος, είχαν μεταμοσχευθεί και ευημερούσαν όλα εκείνα τα πιο εμφανή ελαττώματα της ρητορικής και της εξτρεμιστικής υποκουλτούρας. Ήταν ένας "έφηβος" λίγο ατημέλητος στο ντύσιμό του, ίσως ακόμη και λίγο αλητόβιος, αλλά, ταυτόχρονα, είχε και μια γενειάδα ενός πραγματικού στοχαστή, κάτι ανάμεσα στον Μένιππο και τον Άραμι. Αλλά τα μαλλιά του, μακριά μέχρι τους ώμους, μείωναν και διόρθωναν την όποιαν τυχόν νοηματικό και πομπώδη ρόλο της γενειάδας, προσθέτοντας έναν τόνο εξωτικό και παράλογο: ένας υπαινιγμός προς την Βραχμανική φιλοσοφία, προς την αφελή υπεροψία των κουρού παραμπαμα. Ο νεαρός αυτός Έλληνας ζούσε αυτή του τη ρητορική μέσα σε μια πλήρη απουσία αυτοκριτικής: δεν ήξερε ότι τα είχε όλα εκείνα τα τόσο εμφανή σημάδια, και γι’ αυτό ήταν ακριβώς το ίδιο αξιολάτρευτος με εκαίνους που δεν γνωρίζουν ότι έχουν δικαιώματα ... Μεταξύ των ελαττωμάτων του, που τα ζούσε με αθωότητα και αφέλεια, το πιο σοβαρό ήταν σίγουρα η αποστολή του να διαδώσει μεταξύ των ανθρώπων ( «κάθε φορά, και από λίγο», έλεγε. Η ζωή γι 'αυτόν ήταν μεγάλη, σχεδόν χωρίς τέλος) τη συνείδηση του ότι είχαν δικαιώματα και τη θέληση να πολεμήσουν γι' αυτά. Και λοιπόν; Να η υπερβολή, όπως την κατάλαβα σε εκείνο τον Έλληνα φοιτητή, ενσαρκωμένη ανεπίγνωστα και χωρίς αίσθηση, στο άτομό του. Μέσα από τον μαρξισμό, το αποστολικό έργο αυτών των νεαρών εξτρεμιστών που προέρχονται από τη μεσαία τάξη – η αποστολή αυτή υπέρ της συνειδητοποίησης των δικαιωμάτων και της αφύπνισης της θέλησης για την απόκτησή τους - δεν είναι τίποτε άλλο από την ασυνείδητη οργή του φτωχού αστού εναντίον του πλούσιου αστού, του νέου αστού εναντίον του παλιού αστού, του ανίσχυρου αστού εναντίον του ισχυρού αστού, του μικρού αστού εναντίον του μεγάλου αστού. Είναι ένας μη συνειδητός, εμφύλιος πόλεμος – κρυμμένος πίσω από τη μάσκα του ταξικού αγώνα - μέσα στην κόλαση της αστικής συνείδησης. (Μη ξεχνάτε: μιλώ για εξτρεμιστές, όχι για κομμουνιστές). Τα αξιολάτρευτα εκείνα πλάσματα που δεν γνωρίζουν ότι έχουν δικαιώματα, ή εκείνα τα αξιολάτρευτα άτομα που το ξέρουν, αλλά παραιτούνται από τη διεκδίκησή τους - σε αυτό το μασκαρεμένο εμφύλιο πόλεμο – παίζουν έναν αρχαίο και πασίγνωστο ρόλο: είναι βορά των κανονιών. Με μια μη συνειδητοποιημένη υποκρισία, χρησιμοποιούνται, κατά πρώτο λόγο, ως αντικείμενα μιας μεταβίβασης που ελευθερώνει τη συνείδηση από το βάρος του φθόνου και της οικονομικής μνησικακίας και, δεύτερον, έχουν προωθηθεί από τους νέους αστούς, φτωχοί, αβέβαιοι και φανατικοί, σαν ένας στρατός περιθωριακών «αγνών», σε έναν αγώνα ασυνείδητα βρόμικο, ακριβώς ενάντια στους παλιούς, τους πλούσιους, σίγουρους για τον εαυτό τους και φασίστες, αστούς. 

Για να καταλαβαινόμαστε: ο Ελληνας φοιτητής που πήρα ως σύμβολο ήταν από κάθε άποψη (εκτός από την άγρια αλήθεια) ένας "αγνός" και αυτός, όπως και οι φτωχοί που ανάφερα προηγούμενα. Και αυτή η «αγνότητά» του οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στον «ριζοσπαστισμό» που ήταν μέσα του.

Τρίτη παράγραφος

Επειδή ήρθε η ώρα να το πούμε: τα δικαιώματα στα οποία αναφέρομαι εδώ, είναι τα «πολιτικά δικαιώματα» τα οποία, έξω από ένα πλαίσιο αυστηρά δημοκρατικό, όπως θα μπορούσε να είναι μια ιδανική πουριτανική δημοκρατία στην Αγγλία ή στις Ηνωμένες Πολιτείες - ή μία Δημοκρατία του Λαού, στη Γαλλία - έχουν λάβει έναν ταξικό χρωματισμό. Αυτή η σοσιαλιστική ιταλικοποίηση των "πολιτικών δικαιωμάτων" δεν θα μπορούσε, μοιραία (ιστορικά), να κάνει τίποτε άλλο από το να χυδαιοποιηθεί. Πράγματι: ο εξτρεμιστής που διδάσκει τους άλλους ότι έχουν δικαιώματα, τι διδάσκει; Διδάσκει ότι όποιος υπηρετεί, έχει τα ίδια δικαιώματα με εκείνον που διατάσσει. Ο εξτρεμιστής που διδάσκει τους άλλους να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους, τι διδάσκει; Διδάσκει ότι πρέπει να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα των ιδιοκτητών. Ο εξτρεμιστής που διδάσκει τους άλλους ότι τα θύματα των εκμεταλευτών είναι άτομα δυστυχή, τι διδάσκει; Διδάσκει ότι πρέπει να απαιτήσουν να απολαμβάνουν την ίδια ευτυχία των εκμεταλλευτών. Το αποτέλεσμα είναι ότι με αυτό τον τρόπο, εκείνο που μπορεί πιθανά να επιτευχθεί, είναι μία ταυτοποίηση. Δηλαδή, στην καλύτερη περίπτωση, μία δημοκρατικοποίηση με την αστική έννοια του όρου. Η τραγωδία των εξτρεμιστών, επομένως συνίσταται στο ότι έκαναν να εξελιχθεί ένας αγώνας, που οι ίδιοι με τα λόγια, καθορίζουν ως επαναστατικό μαρξιστικό-λενινιστικό, σε μια εμφύλια διαμάχη παλιά τόσο όσο και η αστική τάξη: ουσιαστικής σημασίας για την ίδια την ύπαρξη της αστικής τάξης. Η απόκτηση των ιδίων αυτών δικαιωμάτων δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να προβιβάσει εκείνον που τα απόκτησε στο βαθμό του αστού.

Τέταρτη παράγραφος

Με ποια έννοια η ταξική συνείδηση δεν έχει καμία σχέση με τη συνείδηση των μαρξιστικοποιημένων αστικών δικαιωμάτων; Με ποια έννοια το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα δεν έχει καμία σχέση με τους εξτρεμιστές (αν και μερικές φορές, απόρροια της παλιάς γραφειοκρατικής διπλωματίας, τους καλεί κοντά του: έτσι, τόσο που, για παράδειγμα, έχει ήδη κωδικοποιήσει το κίνημα του ’68 περνώντας το στην έννοια της Αντίστασης); Είναι πολύ απλό: ενώ οι εξτρεμιστές αγωνίζονται ουσιαστικά και συγκεκριμένα για τα μαρξιστικοποιημένα πολιτικά δικαιώματα, στο όνομα, όπως είπα, μιας τελικής ταυτοποίησης των εκμεταλλευμένων με τους εκμεταλλευτές, οι κομμουνιστές, αντίθετα, αγωνίζονται για τα πολιτικά δικαιώματα στο όνομα μιας ετερότητας. 
Μιας ετερότητας (όχι σαν μια απλή εναλλακτική λύση), η οποία εξαιρεί, από την ίδια της τη φύση, κάθε οποιαδήποτε πιθανή εξομοίωση των εκμεταλλευμένων με τους εκμεταλλευτές. Ο ταξικός αγώνας ήταν μέχρι στιγμής ένας αγώνας για την επικράτηση μιας άλλης μορφής ζωής (για να αναφερθούμε ακόμα στον δυνητικό ανθρωπολόγο Wittgenstein), δηλαδή μιας άλλης κουλτούρας. Τόσο πολύ, ώστε οι δύο αυτές μαχόμενες τάξεις ήταν επίσης - πώς να πω; - διαφορετικές φυλετικά. Και πράγματι, στην ουσία, εξακολουθούν να είναι. Στην ακμή της καταναλωτικής κοινωνίας.

• "Αντιφασίστριες" ή η "χειραφετημένη" φεμινίστρια

Πέμπτη παράγραφος

• Να λοιπόν γιατί, μέσω αυτών, ο νέος καπιταλισμός δεν θα αρκούταν μόνο στο να αλλάξει, ιστορικά, έναν τύπο ανθρώπου: αλλά θα συνέχιζε αλλάζοντας την ίδια την ανθρωπότητα. Πρέπει να προστεθεί ότι ο καταναλωτισμός μπορεί να δημιουργήσει αμετάβλητες «κοινωνικές σχέσεις», είτε με τη δημιουργία, στη χειρότερη περίπτωση, στη θέση του παλιού παπαδο-φασισμού, ένός νέου τεχνο-φασισμού (που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο με την προϋπόθεση ότι θα ονομαζόταν αντι-φασισμός), και, όπως είναι τώρα πιο πιθανό, δημιουργώντας μέσα στο πλαίσιο της ηδονιστικής του ιδεολογίας, ένα πλαίσιο ψευδούς ανεκτικότητας, και ψευδούς λαϊκισμού: δηλαδή μιας ψευδούς πραγματοποίησης των πολιτικών δικαιωμάτων. Και στις δύο τις περιπτώσεις ο χώρος για μια πραγματική επαναστατική ετερότητα, θα περιοριζόταν στην ουτοπία ή στις αναμνήσεις: μειώνοντας έτσι τη λειτουργία των μαρξιστικών κομμάτων σε μία σοσιαλδημοκρατική λειτουργία, αν και, από ιστορική άποψη, εντελώς νέα.

• Η γυναίκα ως σεξουαλικό αντικείμενο. Η νέα ηθική περνά από το βυζί, το μουνί (όταν κατουράει) και τον κώλο.   

Έκτη παράγραφος 

Αγαπητέ Pannella, αγαπητέ Spadaccia, αγαπητοί φίλοι ριζοσπάστες, υπομονετικοί με όλους ως άγιοι και συνεπώς και μαζί μου: η ετερότητα δεν υπάρχει μόνο στην ταξική συνείδηση και στον επαναστατικό μαρξιστικό αγώνα. Η ετερότητα υπάρχει και στην ίδια την καπιταλιστική εντροπία. Εδώ απολαμβάνει (ή μάλλον πάσχει, και συχνά, υποφέρει φοβερά) την ουσιαστικότητά της, τον ρεαλισμό της. Αυτό που βασικά είναι, και το άλλο που είναι μέσα σε αυτό, δύο πολιτιστικά δεδομένα. Μεταξύ αυτών των δύο δεδομένων υπάρχει μια σχέση κατάχρησης και ακμετάλλευσης της θέσης, συχνά, πράγματι, φρικτή.

Η μετατροπή αυτής της σχέσης σε μια διαλεκτική σχέση είναι ακριβώς η λειτουργία, μέχρι σήμερα, του μαρξισμού: διαλεκτική σχέση μεταξύ της κουλτούρας της άρχουσας τάξης και της κουλτούρας της υπόδουλης τάξης. Αυτή η διαλεκτική σχέση δεν θα ήταν πλέον δυνατό να υπάρξει εκεί που η κουλτούρα της κυρίαρχης τάξης θα είχε εξαφανιστεί, εξαλειφθεί, καταργηθεί, όπως λέτε. Επομένως, πρέπει να αγωνιστούμε για τη διατήρηση όλων των μορφών, εναλλακτικών και υποδεέστερων, του πολιτισμού. Είναι αυτό που κάνατε σε όλα αυτά τα χρόνια, και ειδικά στα τελευταία. Και καταφέρατε να βρείτε εναλλακτικές και υποδεέστερες μορφές πολιτισμού, παντού: στο κέντρο της πόλης και στις πιο απομακρυσμένες γωνιές, τις πιο νεκρές, εκεί που δεν συχνάζει κανείς. Δεν είχατε κανέναν ανθρώπινο σεβασμό, καμία ψευδή αξιοπρέπεια και δεν υποκύψατε σε κανέναν εκβιασμό. Δεν φοβηθήκατε ούτε τις πόρνες ούτε τους τελώνες, αλλά ούτε - και αυτό τα λέει όλα – και τους φασίστες.

• Οκ. Τη "γαμάμε την ηθική μας"  και ζήτω η νέα ηθική: Πουλάμε βομβαρδισμούς, ανθρωπισμό και ανθρώπους.  "Απελευθερωμένη" Λιβύη σήμερα. 

Έβδομη παράγραφος 

Τα πολιτικά δικαιώματα είναι, ουσιαστικά, τα δικαιώματα των άλλων. Τώρα, με τον όρο ετερότητα είναι σαν να διακηρύσσουμε μια σχεδόν απεριόριστη έννοια. Από την γωνία της ηπιότητά σας και με την αδιαλλαξία σας, δεν κάνατε διακρίσεις. Συμβιβαστήκατε στο έπακρο για κάθε άλλη δυνατή ετερότητα. Αλλά πρέπει να γίνει μια παρατήρηση. Υπάρχει μια ετερότητα που αφορά την πλειοψηφία και μια ετερότητα που αφορά τις μειονότητες. Το πρόβλημα που αφορά την καταστροφή της κουλτούρας της κυρίαρχης τάξης, ως εξάλειψη μιας διαλεκτικής ετερότητας που είναι, και κατά συνέπεια απειλητική, είναι ένα πρόβλημα που αφορά την πλειοψηφία. Το πρόβλημα του διαζυγίου είναι ένα πρόβλημα που αφορά την πλειοψηφία. Το πρόβλημα της έκτρωσης είναι ένα πρόβλημα που αφορά την πλειοψηφία. Πράγματι, οι εργάτες και οι αγρότες, οι σύζυγοι και οι σύζυγοι, οι πατέρες και οι μητέρες αποτελούν την πλειοψηφία. Όσον αφορά τη γενική υπεράσπιση της ετερότητας, όσον αφορά το διαζύγιο, όσον αφορά την έκτρωση, είχατε μεγάλες επιτυχίες. Αυτό - και το γνωρίζετε πολύ καλά - αποτελεί ένα μεγάλο κίνδυνο. Για σας- και εσείς γνωρίζετε πολύ καλά πώς να αντιδράτε - αλλά και για ολόκληρη τη χώρα, που αντίθετα, ειδικά σε πολιτιστικά επίπεδα, που θα έπρεπε να ήταν υψηλότερα, αντιδρά κατά κανόνα, άσχημα.

• Τι εννοώ με αυτό; Μέσω της μαρξιστικοποιημένης υιοθέτησης των πολιτικών δικαιωμάτων από τους εξτρεμιστές - για τους οποίους μίλησα στις πρώτες παραγράφους της ομιλίας μου - τα αστικά δικαιώματα έγιναν μέρος όχι μόνο της συνείδησης αλλά και της δυναμικής ολόκληρης εκείνης της ιταλικής άρχουσας τάξης που έχει προοδευτικές ιδέες. Δεν μιλώ για τους υποστηρικτές και τους οπάδούς σας ... Δεν μιλώ για εκείνους που έχετε φτάσει στα πιο μακρινά και διαφορετικά μέρη: γεγονός για το οποίο είστε δικαιολογημένα περήφανοι. Μιλώ για τους διανοούμενους σοσιαλιστές, για τους διανοούμενους κομμουνιστές, για τους διανοούμενους αριστερούς καθολικούς, για τους διανοούμενους γενικά (...)

• Η νέα ηθική των "αντιφασιστών" της αριστεράς και του νεοφιλελευθερισμού: Η καταστροφή σου - η ηδονή μου. Από τον Τσε στην Coca Cola. Η χαρά του τραπεζίτη. Enjoy υπεύθυνα.

Όγδοη παράγραφος 
 

Ξέρω ότι λέω πολύ σοβαρά πράγματα. Από την άλλη μεριά ήταν αναπόφευκτο. Αν όχι, τι ήρθα να κάνω εδώ; Σας παρουσιάζω προοπτικά - σε μια στιγμή δίκαιης ευφορίας της αριστεράς – αυτό που, για μένα, είναι ο μεγαλύτερος και ο χειρότερος κίνδυνος που περιμένει, ιδιαίτερα εμάς τους διανοούμενους, στο προσεχές μέλλον. Ένα νέο "trahison des clercs" (προδοσία των κληρικών): μια νέα αποδοχή. μια νέα ένταξη μέλους, μια νέα υποχώρηση μπροστά στο τετελεσμένο γεγονός, ένα νέο καθεστώς, έστω και ακόμα μόνο ως μία καινούργια κουλτούρα και μία νέα ποιότητα ζωής.

Αναφέρομαι σε αυτό που είπα στο τέλος της πέμπτης παραγράφου: ο καταναλωτισμός μπορεί να κάνει αμετάβλητες τις νέες κοινωνικές σχέσεις που γενιώνται από το νέο τρόπο παραγωγής «δημιουργώντας ως πλαίσιο αναφοράς για την ηδονιστική ιδεολογία του, ένα πλαίσιο ψευδούς ανοχής και ψευδούς λαϊκισμού: μια ψεύτικη δημιουργία, δηλαδή, των πολιτικών δικαιωμάτων ". Τώρα, η μάζα των διανοουμένων που σας απομιμήθηκε υιοθετώντας, μέσα από μία ρεαλιστική μαρξικοποίηση εξτρεμιστών, τον αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα, καθιστώντας τον δικό τους προοδευτικό κώδικα, ή κομφορμισμό της αριστεράς, δεν κάνει τίποτε άλλο, παρά το παιχνίδι της εξουσίας: όσο πιο πολύ, ένας προοδευτικός διανοούμενος, είναι φανατικά πεπεισμένος για την θετικότητα της συμβολής του στην υλοποίηση των πολιτικών δικαιωμάτων, τόσο και, κατ 'ουσίαν, αποδέχεται την σοσιαλδημοκρατική λειτουργία που η εξουσία του επιβάλλει καταργώντας, μέσα από την πλαστή και ολοκληρωτική υλοποίηση των πολιτικών δικαιωμάτων, οποιαδήποτε πραγματική ετερότητα.

• Έτσι αυτή η εξουσία προετοιμάζεται, εκ των πραγμάτων, να προσλάβει τους προοδευτικούς διανοούμενους σαν δικούς της κληρικούς. Και εκείνοι έχουν ήδη δώσει σε αυτή την αόρατη δύναμη μία αόρατη ένταξη στις γραμμές της, βάζοντας στην τσέπη τους μια αόρατη κάρτα. Ενάντια σε όλα αυτά, δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα άλλο (πιστεύω) από το, απλά, να συνεχίσετε να είστε οι ίδιοι: πράγμα που σημαίνει να είσαστε συνεχώς μη αναγνωρίσιμοι.

• Τhis is the end . "Προνόμια" - "δικαιώματα", μόνο για όσους/όσες εκπορνεύονται . Τώρα πια, ο καταναλωτισμός θέλει πουτανιά. 

(1) Marco Pannella: ο επικεφαλής του Ριζοσπαστικού κόμματος (Partito Radicale) τότε.

(2) Το πάλαι ποτέ "μεγαλύτερο Κομμουνιστικό Κόμμα της Δύσης", βρίσκεται στο 1%, έχοντας μετατραπεί σε "ριζοσπαστικό" στυλοβάτη των τραπεζιτών της Ε.Ε., δικαιώνοντας την πρόβλεψη της έβδομης παραγράφου, για τους διανοούμενους.

 

 

Επιμέλεια μετάφρασης από Ιταλικά: Gianni

 

--------------

 

(Στις ωραίες εικόνες, ο Δον ΨΥΧΩΤΗΣ. Στις άσχημες:  η πραγματικότητα των αντιφασιστικών "δικαιωμάτων" και του ιμπεριαλισμού  )

 

--------------------------------------------

Lo scandalo Radicale

 

 

Pier Paolo Pasolini – Novembre 1975
È il discorso che avrebbe dovuto pronunciare al Congresso Radicale del 1975. Lo lesse Marco Pannella, perché Pier Paolo Pasolini era stato ucciso due giorni prima Prima di tutto devo giustificare la presenza della mia persona qui. Non sono qui come radicale. Non sono qui come socialista. Non sono qui come progressista. Sono qui come marxista che vota per il Partito Comunista Italiano, e spera molto nella nuova generazione di comunisti. Spera nella nuova generazione di comunisti almeno come spera nei radicali. Cioè con quel tanto di volontà e irrazionalità e magari arbitrio che permettono di spiazzare - magari con un occhio a Wittgenstein - la realtà, per ragionarci sopra liberamente. Per esempio: il Pci ufficiale dichiara di accettare ormai, e sine die, la prassi democratica. Allora io non devo aver dubbi: non è certo alla prassi democratica codificata e convenzionalizzata dall'uso di questi tre decenni che il Pci si riferisce: esso si riferisce indubbiamente alla prassi democratica intesa nella purezza originaria della sua forma, o, se vogliamo, del suo patto formale. Alla religione laica della democrazia. Sarebbe un'autodegradazione sospettare che il Pci si riferisca alla democraticità dei democristiani; e non si può dunque intendere che il Pci si riferisca alla democraticità, per esempio, dei radicali.

Paragrafo primo
A) Le persone più adorabili sono quelle che non sanno di avere dei diritti. B) Sono adorabili anche le persone che, pur sapendo di avere dei diritti, non li pretendono o addirittura ci rinunciano. C) Sono abbastanza simpatiche anche quelle persone che lottano per i diritti degli altri (soprattutto per coloro che non sanno di averli). D) Ci sono, nella nostra società, degli sfruttati e degli sfruttatori. Ebbene, tanto peggio per gli sfruttatori. E) Ci sono degli intellettuali, gli intellettuali impegnati, che considerano dovere proprio e altrui far sapere alle persone adorabili, che non lo sanno, che hanno dei diritti; incitare le persone adorabili, che sanno di avere dei diritti ma ci rinunciano, a non rinunciare; spingere tutti a sentire lo storico impulso a lottare per i diritti degli altri; e considerare, infine, incontrovertibile e fuori da ogni discussione il fatto che, tra gli sfruttati e gli sfruttatori, gli infelici sono gli sfruttati.
Tra questi intellettuali che da più di un secolo si sono assunti un simile ruolo, negli ultimi anni si sono chiaramente distinti dei gruppi particolarmente accaniti a fare di tale ruolo un ruolo estremistico. Dunque mi riferisco agli estremisti, giovani, e ai loro adulatori anziani. Tali estremisti (voglio occuparmi soltanto dei migliori) si pongono come obiettivo primo e fondamentale quello di diffondere tra la gente direi, apostolicamente, la coscienza dei propri diritti. Lo fanno con determinazione, rabbia, disperazione, ottimistica pazienza o dinamitarda impazienza, secondo i casi
(...)
Paragrafo secondo
Disobbedendo alla distorta volontà degli storici e dei politici di mestiere, oltre che a quella delle femministe romane - volontà che mi vorrebbe confinato in Elicona esattamente come i mafiosi a Ustica - ho partecipato una sera di questa estate a un dibattito politico in una città del Nord. Come sempre poi succede, un gruppo di giovani ha voluto continuare il dibattito anche per strada, nella serata calda e piena di canti. Tra questi giovani c'era un greco. Che era, appunto, uno di quegli estremisti marxisti "simpatici" di cui parlavo. Sul suo fondo di piena simpatia, si innestavano però manifestamente tutti i più vistosi difetti della retorica e anche della sottocultura estremistica. Era un "adolescente" un po' laido nel vestire; magari anche addirittura un po' scugnizzo: ma, nel tempo stesso, aveva una barba di vero e proprio pensatore, qualcosa tra Menippo e Aramis; ma i capelli , lunghi fino alle spalle, correggevano l'eventuale funzione gestuale e magniloquente della barba, con qualcosa di esotico e irrazionale: un'allusione alla filosofia braminica, all'ingenua alterigia dei gurumparampara. Il giovane greco viveva questa sua retorica nella più completa assenza di autocritica: non sapeva di averli, questi suoi segni così vistosi, e in questo era adorabile esattamente come coloro che non sanno di avere diritti... Tra i suoi difetti vissuti così candidamente, il più grave era certamente la vocazione a diffondere tra la gente ("un po' alla volta", diceva: per lui la vita era una cosa lunga, quasi senza fine) la coscienza dei propri diritti e la volontà di lottare per essi. Ebbene; ecco l'enormità, come l'ho capita in quello studente greco, incarnata nella sua persona inconsapevole. Attraverso il marxismo, l'apostolato dei giovani estremisti di estrazione borghese - l'apostolato in favore della coscienza dei diritti e della volontà di realizzarli - altro non è che la rabbia inconscia del borghese povero contro il borghese ricco, del borghese giovane contro il borghese vecchio, del borghese impotente contro il borghese potente, del borghese piccolo contro il
borghese grande. E' un'inconscia guerra civile - mascherata da lotta di classe - dentro l'inferno della coscienza borghese. (Si ricordi bene: sto parlando di estremisti, non di comunisti). Le persone adorabili che non sanno di avere diritti, oppure le persone adorabili che lo sanno ma ci rinunciano - in questa guerra civile mascherata - rivestono una ben nota e antica funzione: quella di essere carne da macello. Con inconscia ipocrisia, essi sono utilizzati, in primo luogo, come soggetti di un transfert che libera la coscienza dal peso dell'invidia e del rancore economico; e, in secondo luogo, sono lanciati dai borghesi giovani, poveri, incerti e fanatici, come un esercito di paria "puri", in una
lotta inconsapevolmente impura, appunto contro i borghesi vecchi, ricchi, certi e fascisti. 
Intendiamoci: lo studente greco che qui ho preso a simbolo era a tutti gli effetti (salvo rispetto a una feroce verità) un "puro" anche lui, come i poveri. E questa "purezza" ad altro non era dovuta che al "radicalismo" che era in lui.
 

Paragrafo terzo 

Perché è ora di dirlo: i diritti di cui qui sto parlando sono i "diritti civili" che, fuori da un contesto strettamente democratico, come poteva essere un'ideale democrazia puritana in Inghilterra o negli Stati Uniti - oppure laica in Francia - hanno assunto una colorazione classista. L'italianizzazione socialista dei "diritti civili" non poteva fatalmente (storicamente) che volgarizzarsi. Infatti: l'estremista che insegna agli altri ad avere dei diritti, che cosa insegna? Insegna che chi serve ha gli identici diritti di chi comanda. L'estremista che insegna agli altri a lottare per ottenere i propri diritti, che cosa insegna? Insegna che bisogna usufruire degli identici diritti dei padroni.
L'estremista che insegna agli altri che coloro che sono sfruttati dagli sfruttatori sono infelici, che cosa insegna? Insegna che bisogna pretendere l'identica felicità degli sfruttatori. Il risultato che in tal modo eventualmente è raggiunto è dunque una identificazione: cioè nel caso migliore una democratizzazione in senso borghese. La tragedia degli estremisti consiste così nell'aver fatto regredire una lotta che essi verbalmente definiscono rivoluzionaria marxista-leninista, in una lotta civile vecchia come la borghesia: essenziale alla stessa esistenza della borghesia. La realizzazione dei propri diritti altro non fa che promuovere chi li ottiene al grado di borghese.
 

Paragrafo quarto 
In che senso la coscienza di classe non ha niente a che fare con la coscienza dei diritti civili marxistizzati? In che senso il Pci non ha niente a che fare con gli estremisti (anche se alle volte, per via della vecchia diplomazia burocratica, li chiama a sé: tanto, per esempio, da aver già codificato il Sessantotto sulla linea della Resistenza)? E' abbastanza semplice: mentre gli estremisti lottano per i diritti civili marxistizzati pragmaticamente, in nome, come ho detto, di una identificazione finale tra sfruttato e sfruttatore, i comunisti, invece, lottano per i diritti civili in nome di una alterità. Alterità (non semplice alternativa) che per sua stessa natura esclude ogni possibile assimilazione degli
sfruttati con gli sfruttatori. La lotta di classe è stata finora anche una lotta per la prevalenza di un'altra forma di vita (per citare ancora Wittgenstein potenziale antropologo), cioè di un'altra cultura. Tanto è vero che le due classi in lotta erano anche - come dire? - razzialmente diverse. E in realtà, in sostanza, ancora lo sono. In piena età dei consumi.
 

Paragrafo quinto 

Tutti sanno che gli "sfruttatori" quando (attraverso gli "sfruttati") producono merce, producono in realtà umanità (rapporti sociali). Gli "sfruttatori" della seconda rivoluzione industriale (chiamata altrimenti consumismo: cioè grande quantità, beni superflui, funzione edonistica) producono nuova merce: sicché producono nuova umanità (nuovi rapporti sociali). Ora, durante i due secoli circa della sua storia, la prima rivoluzione industriale ha prodotto sempre rapporti sociali modificabili. La prova? La prova è data dalla sostanziale certezza della modificabilità dei rapporti sociali in coloro che lottavano in nome dell'alterità rivoluzionaria. Essi non hanno mai opposto all'economia e alla
cultura del capitalismo un'alternativa, ma, appunto, un'alterità. Alterità che avrebbe dovuto modificare radicalmente i rapporti sociali esistenti: ossia, detta antropologicamente, la cultura esistente. In fondo il "rapporto sociale" che si incarnava nel rapporto tra servo della gleba e feudatario, non era poi molto diverso da quello che si incarnava nel rapporto tra operaio e padrone dell'industria: e comunque si tratta di "rapporti sociali" che si sono dimostrati ugualmente modificabili. Ma se la seconda rivoluzione industriale - attraverso le nuove immense possibilità che
si è data - producesse da ora in poi dei "rapporti sociali" immodificabili? Questa è la grande e forse tragica domanda che oggi va posta. E questo è in definitiva il senso della borghesizzazione totale che si sta verificando in tutti i paesi: definitivamente nei grandi paesi capitalistici, drammaticamente in Italia. Da questo punto di vista le prospettive del capitale appaiono rosee. I bisogni indotti dal vecchio capitalismo erano in fondo molto simili ai bisogni primari. I bisogni invece che il nuovo capitalismo può indurre sono totalmente e perfettamente inutili e artificiali. Ecco perché, attraverso essi, il nuovo capitalismo non si limiterebbe a cambiare storicamente un tipo d'uomo: ma l'umanità
stessa. Va aggiunto che il consumismo può creare dei "rapporti sociali" immodificabili, sia creando, nel caso peggiore, al posto del vecchio clericofascismo un nuovo tecnofascismo (che potrebbe comunque realizzarsi solo a patto di chiamarsi antifascismo), sia, com'è ormai più probabile, creando come contesto alla propria ideologia edonistica un contesto di falsa tolleranza e di falso laicismo: di falsa realizzazione, cioè, dei diritti civili. In ambedue i casi lo spazio per una reale alterità rivoluzionaria verrebbe ristretto all'utopia o al ricordo: riducendo quindi la funzione dei partiti marxisti ad una funzione socialdemocratica, sia pure, dal punto di vista storico,
completamente nuova. 

Paragrafo sesto
Caro Pannella, caro Spadaccia, cari amici radicali, pazienti con tutti come santi, e quindi anche con me: l'alterità non è solo nella coscienza di classe e nella lotta rivoluzionaria marxista. L'alterità esiste anche di per sé nell'entropia capitalistica. Quivi essa gode (o per meglio dire, patisce, e spesso orribilmente patisce) la sua concretezza, la sua fattualità. Ciò che è, e l'altro che è in esso, sono due dati culturali. Tra tali due dati esiste un rapporto di prevaricazione, spesso, appunto, orribile.
Trasformare il loro rapporto in un rapporto dialettico è appunto la funzione, fino a oggi, del marxismo: rapporto dialettico tra la cultura della classe dominante e la cultura della classe dominata. Tale rapporto dialettico non sarebbe dunque più possibile là dove la cultura della classe dominata fosse scomparsa, eliminata, abrogata, come dite voi. Dunque, bisogna lottare per la conservazione di tutte le forme, alterne e subalterne, di cultura. E' ciò che avete fatto voi in tutti questi anni, specialmente negli ultimi. E siete riusciti a trovare forme alterne e subalterne di cultura
dappertutto: al centro della città, e negli angoli più lontani, più morti, più infrequentabili. Non avete avuto alcun rispetto umano, nessuna falsa dignità, e non siete soggiaciuti ad alcun ricatto. Non avete avuto paura né di meretrici né di pubblicani, e neanche - ed è tutto dire - di fascisti. 

Paragrafo settimo
I diritti civili sono in sostanza i diritti degli altri. Ora, dire alterità è enunciare un concetto quasi illimitato. Nella vostra mitezza e nella vostra intransigenza, voi non avete fatto distinzioni. Vi siete compromessi fino in fondo per ogni alterità possibile. Ma una osservazione va fatta. C'è un'alterità che riguarda la maggioranza e un'alterità che riguarda le minoranze. Il problema che riguarda la distruzione della cultura della classe dominata, come eliminazione di una alterità dialettica e dunque minacciosa, è un problema che riguarda la maggioranza. Il problema del divorzio è un problema che riguarda la maggioranza. Il problema dell'aborto è un problema che riguarda la maggioranza. Infatti
gli operai e i contadini, i mariti e le mogli, i padri e le madri costituiscono la maggioranza. A proposito della difesa generica dell'alterità, a proposito del divorzio, a proposito dell'aborto, avete ottenuto dei grandi successi. Ciò - e voi lo sapete benissimo - costituisce un grande pericolo. Per voi - e voi sapete benissimo come reagire - ma anche per tutto il paese che invece, specialmente ai livelli culturali che dovrebbero essere più alti, reagisce regolarmente male. Cosa voglio dire con questo? Attraverso l'adozione marxistizzata dei diritti civili da parte degli estremisti - di cui ho
parlato nei primi paragrafi di questo mio intervento - i diritti civili sono entrati a far parte non solo della coscienza, ma anche della dinamica di tutta la classe dirigente italiana di fede progressista. Non parlo dei vostri simpatizzanti... Non parlo di coloro che avete raggiunto nei luoghi più lontani e diversi: fatto di cui siete giustamente orgogliosi. Parlo degli intellettuali socialisti, degli intellettuali comunisti, degli intellettuali cattolici di sinistra, degli intellettuali generici (...)

Paragrafo ottavo
So che sto dicendo delle cose gravissime. D'altra parte era inevitabile. Se no cosa sarei venuto a fare qui? Io vi prospetto - in un momento di giusta euforia delle sinistre - quello che per me è il maggiore e peggiore pericolo che attende specialmente noi intellettuali nel prossimo futuro. Una nuova "trahison des clercs": una nuova accettazione; una nuova adesione; un nuovo cedimento al fatto compiuto; un nuovo regime sia pure ancora soltanto come nuova cultura e nuova qualità di vita. Vi richiamo a quanto dicevo alla fine del paragrafo quinto: il consumismo può rendere
immodificabili i nuovi rapporti sociali espressi dal nuovo modo di produzione "creando come contesto alla propria ideologia edonistica un contesto di falsa tolleranza e di falso laicismo: di falsa realizzazione, cioè, dei diritti civili". Ora, la massa degli intellettuali che ha mutuato da voi, attraverso una marxizzazione pragmatica di estremisti, la lotta per i diritti civili rendendola così nel proprio codice progressista, o conformismo di sinistra, altro non fa che il gioco del potere: tanto più un intellettuale progressista è fanaticamente convinto delle bontà del proprio contributo alla
realizzazione dei diritti civili, tanto più, in sostanza, egli accetta la funzione socialdemocratica che il potere gli impone abrogando, attraverso la realizzazione falsificata e totalizzante dei diritti civili, ogni reale alterità. Dunque tale potere si accinge di fatto ad assumere gli intellettuali progressisti come propri chierici. Ed essi hanno già dato a tale invisibile potere una invisibile adesione intascando una invisibile tessera. Contro tutto questo voi non dovete far altro (io credo) che continuare semplicemente a essere voi stessi: il che significa essere continuamente irriconoscibili.
Dimenticare subito i grandi successi: e continuare imperterriti, ostinati, eternamente contrari, a pretendere, a volere, a identificarvi col diverso; a scandalizzare; a bestemmiare .